cupure logo
vanmetvoorheteennietbijzijntrumpuit

Dichtgetimmerd, beschimmeld: wijk Enschede is wateroverlast niet te boven

Dat het vandaag precies een jaar geleden flink zou regenen, was voor inwoners van Enschede geen verrassing. Het was een natte maand en de weersverwachtingen voor 21 juli waren niet anders. Maar dat het water door de straten zou klotsen en tientallen huizen in de wijken Stadsveld en Pathmos onbewoonbaar zou maken, was een rampscenario dat niemand verwachtte. Ook buurtbewoner Floris Penders zag zijn inboedel door het huis en over straat drijven. "Het regende en het regende. Bij mij liep het door de voordeur naar binnen. En het kwam ook via de achterkant naar binnen. Er was geen houden meer aan." Inmiddels is hij verhuisd, zijn huis kan niet meer worden bewoond. Die 21 juli viel er in totaal 70 millimeter regen, waarvan 55 binnen een uur; veel meer dan er in korte tijd afgevoerd kon worden. Enschede, door de grote hoogteverschillen in de stad en zijn kleien bodem toch al kwetsbaar voor hevige regen, was het slachtoffer geworden van een ramp. Het soort hoosbui waar klimaatexperts het over hebben als het gaat over de toenemende weersextremen in een veranderend klimaat. Badkuip Penders doet zijn verhaal in zijn oude wijk, die nu her en der nog bewoond wordt maar waar tal van huizen leegstaan sinds de overstroming. Ze zijn dichtgetimmerd, niet langer bewoonbaar door al het vocht dat tot diep in het isolatiemateriaal is getrokken en de schimmels en bacteriën die er welig tieren. Niet alleen het water dat uit de lucht kwam bleek die dag een probleem. Penders: "Er stond al een centimeter of 10 in ons huis. Toen het minder hard begon te regenen dachten we: we hebben het ergste gehad. Maar toen kwam de riolering omhoog en steeg het nog een keer een x-aantal centimeter. Er was echt paniek in de straat." Er blijkt geen techniek tegen opgewassen. Onderzoeksbureau Arcadis onderzocht tal van maatregelen: grotere rioolbuizen, de aanleg van ondergrondse waterbergingen en zo nog zestien lapmiddelen met een prijskaartje tussen de 30 en 105 miljoen euro. Niets daarvan zou werken, stelde Arcadis vast: bij een vergelijkbare bui zouden de laaggelegen volksbuurten opnieuw vollopen als een badkuip. Vroeger kon Enschede zijn regenwater kwijt in beken, maar veel daarvan zijn in een eeuw tijd verdwenen: "Als we al aanpassingen willen doen aan de stad, zijn dat grote, ingrijpende aanpassingen. Niet alleen in deze wijk, maar ook op andere plekken in de stad, om te voorkomen dat het water hier naartoe komt", vertelt Lies Rubingh, die zich bij de gemeente bezighoudt met klimaatadaptatie. "Dat zijn hele ingrijpende projecten die veel tijd kosten." En zelfs met al die oplossingen blijft het risico op wateroverlast hier groot. "Eerlijk is eerlijk", gaat Rubingh verder. "21 juli vorig jaar heeft ons heel erg bewust gemaakt van het feit dat we het niet meer redden met de maakbare oplossingen die we tot nu toe altijd hebben toegepast, zoals grote betonnen bassins onder de grond en grote rioolbuizen om water op te vangen. De hoosbuien van de toekomst zijn zo groot, daar red je het niet mee." De gemeente kan dus kortgezegd geen gezonde leefomgeving meer garanderen: Het relaas van Penders en de overstroming in Enschede worden beschreven in een vandaag verschenen advies van de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS), een onafhankelijk adviesorgaan van de regering en de Tweede Kamer. Het besef dat klimaatverandering, net als biodiversiteitsverlies, vervuiling en verandering van landgebruik - zogeheten 'planetaire grenzen' - veel impact heeft op de volksgezondheid moet doordringen, staat in dat advies. "Klimaatverandering leidt tot gezondheidsproblemen", zegt voorzitter Jet Bussemaker, die verwijst naar de ziekmakende schimmels die door de vochtproblematiek in Enschede in de huizen zit. Over dit soort problemen moet de overheid al vóór een overstroming veel meer nadenken, vindt ze. "Die mensen worden ziek van hun leefomgeving en vervolgens moeten we dat weer gaan repareren. Laten we dat nou aan de voorkant doen." "Wat wij constateren is dat mensen met lage inkomens relatief weinig bijdragen aan klimaatverandering, maar dat ze wel een hoge prijs betalen in het aanpakken daarvan. Eigenlijk zou dat andersom moeten zijn", vindt Bussemaker. "Hoe je dat wil doen, is een politieke vraag, maar wij zeggen wel: neem die rechtvaardigheidsvraag mee." Enschede is wat haar betreft niet uniek: "Wat er in Enschede is gebeurd, kan in elke wijk in Nederland gebeuren. Natuurlijk zijn er wijken die extra kwetsbaar zijn. Dat zijn vaak ook de wijken met relatief veel huurwoningen, met vaak ook slechtere woningen. Het is een probleem dat we niet van ons kunnen afschuiven. Het kan ons allemaal overkomen."

Reacties

Laatste nieuws