'Grootste rechtszaak ooit': zijn landen aansprakelijk voor klimaatverandering?

Het wordt ook wel de grootste rechtszaak ooit genoemd, aangespannen door een van de kleinste landen ter wereld. Vanmiddag zijn de ogen van de wereld gericht op het Vredespaleis in Den Haag. Daar doet het Internationaal Gerechtshof, het hoogste juridische orgaan van de Verenigde Naties, uitspraak over de verantwoordelijkheid van staten voor klimaatverandering. Het initiatief van Vanuatu, een eilandstaat in de Stille Oceaan, om het hoogste rechtsorgaan ter wereld om advies te vragen, is baanbrekend. Nooit eerder sprak het hof zich uit over klimaatverandering. Hoewel het dus alleen gaat om een advies en de uitspraak niet bindend is, moet het duidelijkheid geven over de toepassing van het internationaal recht als het gaat om de gevolgen van klimaatverandering. Volgens kwetsbare landen zoals Vanuatu gaat het over hun voortbestaan. De vijftien rechters hebben zich gebogen over twee juridische vragen. Welke verplichtingen hebben VN-lidstaten volgens het internationaal recht om andere lidstaten en toekomstige generaties te beschermen tegen klimaatverandering? En de tweede vraag: wat zijn de juridische gevolgen als lidstaten veel broeikasgassen blijven uitstoten en niet genoeg actie ondernemen om dit te verminderen? Kwetsbare landen Tijdens de behandeling van de zaak eind vorig jaar kregen maar liefst 98 landen en 12 internationale organisaties de kans om te getuigen voor het hof. Er is speciaal gekeken naar de gevolgen van klimaatverandering voor kwetsbare landen, zoals kleine eilandstaten. Dat deze kleine eilandstaten zoals Vanuatu aan de frontlinie staan van de wereldwijde klimaatcrisis, is al jaren bekend. Veel landen dreigen te verdwijnen of worden onleefbaar door de gevolgen van een veranderend klimaat. Door het stijgende zeewater verdwijnt steeds meer land. Door erosie is er bijna geen strand meer over. Extreme weersomstandigheden, zoals orkanen, komen vaker voor en zijn intenser. Volgens deskundigen kan de zeespiegel bij een wereldwijde opwarming van 2 graden met 2 tot wel 6 meter stijgen. Dat betekent het einde voor veel van de 83 eilandjes van Vanuatu, maar ook voor omringende landen zoals Tuvalu, Fiji en Kiribati. Vanuatu ligt midden in de Stille Oceaan en heeft slechts zo'n 320.000 inwoners. Zij ondervinden dagelijks de gevolgen van klimaatverandering, terwijl ze er zo goed als niets aan hebben bijgedragen. Maar met het stijgende water stijgen ook de kosten. Daarom wil Vanuatu dat rijke en vervuilende landen verantwoordelijkheid nemen voor hun historische en aanhoudende bijdrage aan klimaatverandering. Kwetsbare landen zinnen op herstelbetalingen als de grote vervuilers niet genoeg doen om klimaatverandering te stoppen. Bekijk deze reportage van onze correspondent uit 2023 op Vanuatu: Volgens de Nederlandse Margaretha Wewerinke-Singh, een van de twee hoofdadvocaten in de zaak, zijn er verschillende scenario's denkbaar. Het gerechtshof kan zeggen dat het geen jurisdictie heeft. In dat geval gaat Vanuatu met lege handen naar huis. "Het zou de meest teleurstellende uitkomst zijn, maar de kans daarop lijkt me nihil", zegt ze telefonisch. Het gerechtshof kan ook zeggen dat de richtlijn voor optreden tegen klimaatverandering in lijn moet zijn met de afspraken uit het Klimaatakkoord van Parijs. Ook dat zou volgens Wewerinke-Singh een teleurstellende uitkomst zijn, omdat 'Parijs' uitgaat van een vrijwillige eigen invulling van het verminderen van de uitstoot. Ook als het beleid om de uitstoot te verminderen ontoereikend is, kunnen staten er niet op afgerekend worden. Maar daar hebben de aanklagers rekening mee gehouden, stelt hoogleraar internationaal recht en klimaatrecht Margaret Young van de Universiteit van Melbourne. "De vragen zijn zorgvuldig geformuleerd, waardoor het hof ook moet kijken naar andere verdragen en internationale wetten", zegt ze telefonisch. Mensenrechtenschending Ze zegt dat het hof ook heeft gekeken naar het Verdrag van de Verenigde Naties inzake het recht van de zee, ofwel het VN-zeerechtverdrag uit 1982. "Hierin staan veel strengere regels die staten verplichten om vervuiling te voorkomen." Vorig jaar oordeelde het Internationaal Zeerechttribunaal dat de uitstoot van broeikasgassen een vorm van zeevervuiling is. "Ik denk dat het gerechtshof dit ook meeneemt in haar besluit", zegt Young. Het juridische team van Vanuatu hoopt dat het hof het advies voornamelijk baseert op internationale mensenrechtenverdragen. In dat geval zou het niet of onvoldoende treffen van maatregelen tegen klimaatverandering een schending van de mensenrechten zijn. Lidstaten kunnen dan gedwongen worden te stoppen met de uitstoot van broeikasgassen en moeten mogelijk herstelbetalingen doen als dit niet lukt. Bovendien kunnen staten besluiten om sancties te treffen tegen landen die het internationaal recht niet naleven. Hoewel het advies niet bindend is, is de verwachting dat het zal leiden tot nieuwe wetten en rechtszaken overal ter wereld. Burgers die via de rechter overheden willen aanspreken op hun klimaatbeleid, kunnen dan terugvallen op het advies van het gerechtshof en hebben daardoor meer kans van slagen.

Reacties

Vergelijkbaar nieuws

In deze Europese (vakantie)landen is de kans op een ongeval het grootst

24 dagen geleden

In deze Europese vakantielanden is de kans op een ongeval het grootst

24 dagen geleden

Laatste nieuws

Trump herpositioneert kernonderzeeërs na ‘dwaze uitspraken’ van Russische oud-president Medvedev

De Morgen

Adam Sandler zet Netflixrecord neer: zóveel miljoen kijkers stemden af op langverwacht vervolg, maar hoe goed is hij nou eigenlijk?

ongeveer 1 uur geleden

Nieuwe astronautenploeg na reis van 15 uur aangekomen in ISS

De Telegraaf

Laurien ruilde carrière op de Zuidas in voor sloppenwijk in India: ’We werken met vrouwen die hun leven lang zijn onderdrukt’

ongeveer 1 uur geleden

LIVE | Files nemen toe: tot 5 uur vertraging voor automobilisten richting Spanje op zwarte zaterdag

De Telegraaf

16 miljard winst in 3 maanden, maar hoe hou je het monsterbedrijf achter Facebook en Instagram onder controle? “Niemand kan Meta terugfluiten”

ongeveer 2 uur geleden

Meer dan 600 kilometer file in Frankrijk: “Uitzonderlijke situatie”

Het Laatste Nieuws

Reacties

Vergelijkbaar nieuws

In deze Europese (vakantie)landen is de kans op een ongeval het grootst

In deze Europese vakantielanden is de kans op een ongeval het grootst

Laatste nieuws

Trump herpositioneert kernonderzeeërs na ‘dwaze uitspraken’ van Russische oud-president Medvedev

‘In heel wat huizen in de jaren 90 ging het er, denk ik, ijzingwekkend aan toe’: Lize Spit bij Dirk De Wachter

Lethal Weapon-acteur Gary Busey bekent aanranding vrouw, nadat hij eerder ontkende

Officieel: David Møller Wolfe verruilt AZ voor Wolverhampton Wanderers: contract voor vijf jaar

Adam Sandler zet Netflixrecord neer: zóveel miljoen kijkers stemden af op langverwacht vervolg, maar hoe goed is hij nou eigenlijk?

Nieuwe astronautenploeg na reis van 15 uur aangekomen in ISS

Robbie Williams viert vakantie met prinses Eugenie in Portugal

Donald Trump over kernonderzeeërs bij Rusland: ‘We moesten wel’

IKEA in Delft dicht door stroomstoring

Laurien ruilde carrière op de Zuidas in voor sloppenwijk in India: ’We werken met vrouwen die hun leven lang zijn onderdrukt’

LIVE | Files nemen toe: tot 5 uur vertraging voor automobilisten richting Spanje op zwarte zaterdag

Cora (80) raast met 45 km/u naar het WK paardrijden: ’Mijn kleindochter vindt het spannender dan ik’

Duitse consumenten klagen budgetmaatschappijen aan om kosten handbagage

Veelgeprezen HappyFlops zijn volgens consumenten een dropship-flop

NU+ | Erkenning Palestina vooral politieke druk, Palestijnse staat nog ver weg

Tesla moet honderden miljoenen betalen na fataal ongeluk zelfrijdende auto in VS

Duitse consumentenbond naar rechter om kosten handbagage budgetmaatschappijen

ChatGPT gaat geen chats meer delen met Google

Schermtijd | Waardeloze wifi in het vliegtuig geeft de reiziger lucht

AZ incasseert met verkoop Møller Wolfe aan Wolves opnieuw forse transfersom

Oude Range Rover van overleden Britse koningin Elizabeth te koop

Advocaat hekelt aanpak femicide: ‘Vrouwen worden met gewelddadige ex naar mediator gestuurd’

Overstappen bij aanvullend pensioen kan je honderden euro’s opleveren

‘Dit was een grote fout’: Belgische politicus door het stof om foto in onderbroek met nazivlag

Persoon komt om het leven bij zeer ernstig ongeval in Delden

Vijf Roemenen doen zich voor als succesvolle zakenmensen in dure auto’s, maar aangeboden goud blijkt nep

Brit en Stef vechten voor beter leven voor hun baby Sam: ‘Als het niet anders kan, vertrekken we naar Duitsland’

Queer azc-bewoners kunnen bij de Cocktailgroep even helemaal zichzelf zijn

Nieuwe gentest in de atletiek is ‘stap terug in de tijd’

Hamas toont uitgemergelde gijzelaar - ”Als gijzelaars niet vrijgelaten worden, zal oorlog onverminderd blijven doorgaan”

16 miljard winst in 3 maanden, maar hoe hou je het monsterbedrijf achter Facebook en Instagram onder controle? “Niemand kan Meta terugfluiten”

Meer dan 600 kilometer file in Frankrijk: “Uitzonderlijke situatie”

FBI heeft naam van Trump in Epstein-dossier geanonimiseerd met oog op mogelijke vrijgave

“Hij wilde uiterlijk veranderen”: leraar die ouders doodstak voor ogen van hun dochters opgepakt in kappersstoel

TikTok ontslaat volledige moderatieteam in Berlijn, inclusief Nederlandstalige moderatoren

Al vroeg druk op de Europese wegen door vakantieverkeer

In tuincentrum Zoetermeer zit de kerstman alweer op de arrenslee

Explosie in asielzoekerscentrum Delft, deel van de gevel weggeblazen

De vraag waar niemand het antwoord op wil weten: moeten ook wij straks feestdagen inleveren?

Geloof mij, sire, het zijn angstaanjagende tijden voor ons. De beelden op televisie zijn niet te harden

‘Soms ben ik bang dat hij te hard leeft. Hij doet zoveel, hè’: Carine Van Osselaer en Jelle Mels, moeder en zoon

Als je pretendeert een sportzender te zijn, dan ben je nu in Singapore

‘Episch’ is nog mild uitgedrukt: Jason Momoa in ‘Chief of War’

’Zet al die lege kantoren in tegen de woningnood’

Explosie in Delfts hotel waar asielzoekers wonen

LIVE | Doden en gewonden in Rusland door Oekraïense droneaanvallen

Transferzomer 2025: Son Heung-min wil na tien jaar weg bij Spurs, doelman Khadim Ngom (19) naar Jong PSV

’Adequate maatregelen nodig tegen wolvenpopulaties’

Praat mee: Homo-acceptatie daalt, valt het tij nog te keren?

Tv-serie in de maak van kerstklassieker The holiday

Schokkende beelden: Hamas deelt video van graatmagere Israëlische gijzelaar

Prof. dr. Albert Feilzer: ’Waar blijft de beloofde toegankelijke mondzorg?

‘Uitslaande Epstein-brand waait nog niet over voor Trump’

Samantha Steenwijk grapt over Jan Kooijman als zaaddonor: ‘Zal ik hem bellen?’

Financiële data VS ’onbetrouwbaar’ na ontslag chef statistiekbureau

NU+ | Erkenning Palestina vooral politieke pressie, Palestijnse staat nog ver weg

Celstraf geëist tegen Real-speler Raúl Asencio om delen sekstape minderjarige

Son kondigt in tranen vertrek bij Spurs aan: 'Moeilijkste keuze van m'n leven'

Zwarte zaterdag begint vroeg op Europese wegen, hoogtepunt rond 12.30 uur

Trump ontslaat hoofd statistiekbureau en zegt dat cijfers 'gemanipuleerd' zijn