Kunnen verkiezingen echt niet eerder dan eind oktober?

Oud-premier Mark Rutte merkte in 2023 na de val van zijn laatste kabinet op dat Nederland een traag land is. En daarbij doelde hij op de lange tijd die nodig is om na de val van een kabinet nieuwe verkiezingen te organiseren. Zowel bij zijn eerste als zijn laatste kabinet duurde dat bijna vijf maanden. Toen Rutte daarover op een NAVO-top sprak met de toenmalige Britse premier Sunak, kwam die volgens Rutte niet meer bij van het lachen. Hij zei: "Als ik het parlement ontbind, moeten ze binnen 28 dagen zijn." In Nederland is vijf maanden eerder regel dan uitzondering. De andere negen keer na de Tweede Wereldoorlog was het soms een maand korter, maar in de meeste gevallen duurde het zo'n vijf maanden. De Tweede Kamer riep vandaag het kabinet op om op de kortst mogelijke termijn die de Kieswet toestaat verkiezingen uit te schrijven. Korte tijd later maakt de Kiesraad bekend dat 29 oktober de eerste reële optie is, dat is dus bijna over vijf maanden. Kan het echt niet sneller? "Het is inderdaad waar dat het in Nederland lang duurt voordat er nieuwe verkiezingen zijn", zegt Henk van der Kolk, bijzonder hoogleraar electorale politiek. Hij heeft onderzocht hoe dat komt. "Kort gezegd komt het erop neer dat verschillende wetten elkaar in de weg zitten." Tijd kopen In de grondwet staat dat de maximale termijn tussen het ontbinden van de Tweede Kamer en het aantreden van een nieuwe Tweede Kamer 90 dagen is. Tussen het ontbindingsbesluit en de verkiezingen zouden dan zo'n 75 dagen zitten, want meestal duurt het na de verkiezingen twee weken voordat de nieuwe Kamer wordt geïnstalleerd. Dat is een stuk korter dan vijf maanden. Om toch aan de wet te voldoen, wordt de Tweede Kamer niet direct na de val het kabinet ontbonden, maar pas veel later. "Dat gebeurt om tijd te kopen", zegt Van Der Kolk. Hij legt uit dat het niet anders kan door de Kieswet, die meer snelheid om vier redenen in de weg zit. 1. Na de val van een kabinet moeten nieuwe partijen de gelegenheid krijgen zich te registreren. Dat kost tijd, mede door de regels die ervoor zijn. Nederland onderscheidt zich hiermee van bijvoorbeeld Denemarken, Hongarije, Ierland en Slovenië, waar zich na de val van een kabinet geen nieuwe partijen kunnen aanmelden. 2. Iets dergelijks speelt bij het benaderen van Nederlandse kiezers in het buitenland. Volgens de Kieswet staat daar meer dan 75 dagen voor. In veel andere landen wordt minder waarde gehecht aan de stem van kiezers in het buitenland. 3. In de derde plaats vindt men dat een strakke termijn van 75 dagen te veel druk zou leggen op de gemeenten, die de verkiezingen feitelijk organiseren. In andere landen wordt vaak makkelijker gedacht over het inrichten van de stembureaus. Zo zijn er minder regels over toegankelijkheid. En vaak zijn de verkiezingen daar op zondag, wanneer er makkelijker vrijwilligers te vinden zijn. 4. In de vierde plaats wordt in Nederland veel waarde gehecht aan zorgvuldige procedures waarbij tegen elk besluit (denk bijvoorbeeld aan partijnamen en kandidatenlijsten) ook weer een beroep mogelijk is. Dat kost ook tijd. Niet zomaar overnemen "Samenvattend kan je zeggen dat in Europese landen waar het sneller gaat, minder waarde wordt gehecht aan de vier hierboven genoemde beperkingen", zegt Van der Kolk. Kunnen de verkiezingen dan echt niet sneller plaatsvinden? "Het simpelweg overnemen van de werkwijze in andere landen is niet verstandig", vindt Van der Kolk. "Uiteindelijk gaat het erom dat het uitvoerbaar, transparant en zorgvuldig gebeurt. Maar we kunnen natuurlijk bij herziening van de Kieswet ideeën opdoen in het buitenland, die de periode tussen de val van een kabinet en de verkiezingen wellicht kunnen verkorten."

Reacties

Laatste nieuws

Als Femke de bus van 8.32 uur mist, komt ze niet meer op haar werk: ‘Allemaal wegbezuinigd’

AD (Algemeen Dagblad)

“De gedachte dat mensen hierdoor al hun spaargeld verliezen, vind ik verschrikkelijk.” Waarom Facebook er baat bij heeft fake artikelen te laten staan

ongeveer 1 uur geleden

Spectaculaire achtervolging lijkt rechtstreeks uit actiefilm te komen: ‘Blijven staan’

Het Laatste Nieuws

Nationale garde voor het eerst daadwerkelijk ingezet in Los Angeles, burgemeester: “Dit is niet wat onze stad nodig heeft”

ongeveer 4 uur geleden

Weekhoroscoop 24 - Je geliefde is van mening dat jij onnodig problemen maakt, Vissen

De Telegraaf

Carlos Alcaraz troost aangeslagen Jannik Sinner na finale voor de eeuwigheid op Roland Garros: ’Samen geschiedenis schrijven’

ongeveer 8 uur geleden

De Telegraaf

Omstreden womanizer Chris Brown (36) slooft zich uit in Arena voor tienduizenden joelende fans

ongeveer 8 uur geleden

Reacties

Laatste nieuws

Als Femke de bus van 8.32 uur mist, komt ze niet meer op haar werk: ‘Allemaal wegbezuinigd’

Deel Belgische dierentuin tijdlang afgesloten na paringspoging van mannelijke zeeleeuw: ‘Vrouwtje wilde niet’

Vrouwen krijgen steeds minder vaak alimentatie na scheiding

Populairste TikTokker ter wereld, Khaby, aangehouden in Amerika en vertrokken uit land

‘Verborgen’ flitspaal drijft forens tot wanhoop wanneer hij 100 boetes tegelijk binnenkrijgt

Traangas en rubberkogels: sfeer grimmeriger na inzet Nationale Garde bij rellen in Los Angeles

Supporter overleden na val van tribune tijdens Nations League-finale in München

NU+ | Geroofde kunst Drents Museum nog niet terecht: moet Staat 5,7 miljoen betalen?

Huisvesting en taalbarrière maken zorgsector huiverig voor arbeidsmigranten

Opnieuw naar de stembus: hoe staan de partijen ervoor?

Protesten en geweld in Los Angeles laaien verder op na inzet Nationale Garde

Fan overlijdt na val van tribune tijdens finale Nations League: ‘Tragisch ongeval’

Israëlische marine heeft zeilboot Greta Thunberg geënterd: ‘Niemand gewond’

Groeiende paniek onder westerse bedrijven nu China de export van zeldzame aardmetalen afknijpt

Van “banale” discussie over zakgeld tot vreemde uitspraken vooraf: dit weten we over dubbele moord in Haasrode

“De gedachte dat mensen hierdoor al hun spaargeld verliezen, vind ik verschrikkelijk.” Waarom Facebook er baat bij heeft fake artikelen te laten staan

Spectaculaire achtervolging lijkt rechtstreeks uit actiefilm te komen: ‘Blijven staan’

Rijscholen krikken op ingenieuze wijze hun slagingspercentages op: ‘Niet koosjer’

Israël onderschept activistenschip met Greta Thunberg dat richting Gaza voer

Nog 142 dagen tot de verkiezingen: hoe ziet het politieke speelveld eruit?

Raad jij het woord van de dag?

Ingenieuze undercover-operatie rolt anabolenbende op: FIOD ziet Joey C. (38) als spil in miljoenenhandel

En toen was nrc.nl opeens niet meer bereikbaar. Zaten de Russen achter de DDoS-aanval? Of tóch de Chinezen?

‘Israëlische marine entert activistenboot met Greta Thunberg, contact verbroken’

Nationale garde voor het eerst daadwerkelijk ingezet in Los Angeles, burgemeester: “Dit is niet wat onze stad nodig heeft”

Weekhoroscoop 24 - Je geliefde is van mening dat jij onnodig problemen maakt, Vissen

Israël: activistenschip met Greta Thunberg verandert koers, op weg naar kust Israël

Al Jazeera: ‘Marine Israël aan boord van activistenboot met Greta Thunberg’, verbinding zou verbroken zijn

Absurde staredown aan de grens: boze Nederlanders oog in oog met Duitse agenten

Vrouwen amper naar de politie bij straatintimidatie, ze wapenen zichzelf: ‘Groep jongens liet me niet gaan’

Democratische gouverneurs over inzet nationale garde in Los Angeles: “Alarmerend machtsmisbruik”

Burgemeester Los Angeles over inzet nationale garde: “Dit is niet wat onze stad nodig heeft”

Fan overlijdt na val van tribune tijdens finale Nations League

Supporter overlijdt na val van tribune bij finale Nations League

Nationale Garde ingezet bij nieuwe protesten in Los Angeles

'Israëlische militairen zijn aan boord van activistenschip op weg naar Gaza'

Marine Israël eist dat activistenboot met Greta Thunberg koers wijzigt

Forse kritiek op Trump van Democratische gouverneurs om inzet leger bij protest

Vliegtuigje met twintig inzittenden stort neer in Tennessee, geen doden

Democratische gouverneurs over inzet nationale garde in Los Angeles: “Alarmerend geval van machtsmisbruik”

Opnieuw groep mensen en politie op grens bij Ter Apel, geen nieuwe 'controles'

Tranen bij Cristiano Ronaldo: Portugal wint Nations League na spannende penaltyreeks in finale tegen Spanje

Youtuber Dee gaat volgend jaar nog een keer trouwen in Italië

Herbeleef hier hoe Portugal de Nations League ten koste van Spanje weer won

Welke vriendin matcht het best met jou? ’Schorpioen aarzelt niet om je de les te lezen Vissen!’

De mens projecteert zijn innerlijke demonen op AI

Voorkom dat verkiezingen onze democratie gaan ondermijnen

Portugal klopt Spanje in finale Nations League na strafschoppen

Drugs horen bij festivals als de nacht bij de dag. Waarom eigenlijk?

Flinke politiemacht op de been op Nederlands-Duitse grens bij Ter Apel

Alcaraz en Sinner verwennen tennisfans: 'Maar finale in 2012 was hoogstaander'

Lewandowski speelt geen interlands meer zolang huidige bondscoach aanblijft

Live Nations League | Portugal verovert Nations League na penaltyserie

Coach Brian Priske keert vier maanden na Feyenoord-exit terug bij Sparta Praag

Portugal wint Nations League voor tweede keer na penaltyserie tegen Spanje

“Met heel mijn hart gespeeld”: Carlos Alcaraz verlengt titel op Roland Garros na weergaloze finale tegen Sinner

Duitse politie paraat op 'grenscontrole' door Nederlandse burgers

Straatprotest in Colombia na neerschieten presidentskandidaat Uribe

Carlos Alcaraz troost aangeslagen Jannik Sinner na finale voor de eeuwigheid op Roland Garros: ’Samen geschiedenis schrijven’

Omstreden womanizer Chris Brown (36) slooft zich uit in Arena voor tienduizenden joelende fans