Meer AOW'ers, minder werkenden: wordt het basispensioen onbetaalbaar?

Voor het eerst sinds het bestaan van de AOW moeten de uitkeringen voor gepensioneerden voor meer dan de helft worden betaald met belastinggeld. Dat komt omdat er steeds minder werkenden zijn, die voor steeds meer mensen de AOW-uitkering moeten betalen. Wordt de AOW hierdoor onbetaalbaar? Hoe lang is er al AOW? Al 68 jaar. In de Boterdiepstraat in Amsterdam kreeg de 70-jarige belastingambtenaar A. Bakker op 2 januari 1957 de eerste AOW-uitkering persoonlijk overhandigd van toenmalig minister Ko Suurhoff van Sociale Zaken. In 1919 was al de Ouderdomswet ingevoerd, waarmee werkenden zich konden verzekeren voor een pensioenuitkering. Een staatspensioen kwam er niet, omdat dit "de volkskracht zou ondermijnen". Die gedachte veranderde na de Tweede Wereldoorlog. Toenmalig minister Willem Drees van Sociale Zaken voerde in 1947 een Noodwet Ouderdomsvoorziening in voor ouderen in geldnood. Daarmee konden 250.000 ouderen 'Drees trekken'. Als premier introduceerde 'Vadertje Drees' de Algemene Ouderdoms Wet, kortweg AOW. Wat is de AOW precies? De AOW regelde in eerste instantie dat mannen en ongehuwde vrouwen vanaf 65 jaar een minimaal inkomen kregen. Sinds 1985 is de AOW er voor alle vrouwen. De AOW wordt betaald door werkenden, via een premie die van hun bruto salaris wordt afgetrokken. In 1980 werd de hoogte van de AOW gekoppeld aan een percentage van het minimumloon. De AOW is een basispensioen voor iedereen die in Nederland heeft gewoond of gewerkt. Dit kan worden aangevuld met een zelf opgebouwd pensioen, bijvoorbeeld via de werkgever. De AOW-leeftijd ligt sinds 2013 niet meer vast. Op basis van hoeveel langer mensen gemiddeld leven, gaat de AOW-leeftijd steeds in stappen van drie maanden omhoog. Veeg naar links om te zien hoe de leeftijdspiramide voor de AOW verandert: Waarom is er discussie over de AOW? Tot aan de eeuwwisseling betaalde de AOW zichzelf. Sinds 2001 moest er steeds meer belastinggeld worden bijgelegd. In het begin was dat nog bijna 700 miljoen euro; in 2023 droeg de overheid met zo'n 24 miljard euro voor het eerst net zo veel bij aan de AOW-uitkeringen als werkenden. Vorig jaar was dat met bijna 28,5 miljard euro voor het eerst zelfs meer. Het huidige probleem begon eigenlijk al bij de start van de AOW. Toen het Nederland na de Tweede Wereldoorlog economisch steeds meer voor de wind ging, ontstond vanaf de jaren 50 een geboortegolf. Die zogenoemde babyboomgeneratie gaat inmiddels met pensioen. Door de betere gezondheidszorg worden mensen steeds ouder, waardoor ze langer AOW krijgen. Door een lager aantal geboortes daalt het aantal werkenden. Zo is de piramide uit 1957 van meer jongeren tegenover minder ouderen 68 jaar later omgedraaid. Pas rond 2060 zal dit weer 'normaal' zijn. Is dat erg? "Er zijn steeds minder werkenden die voor steeds meer mensen de AOW-uitkeringen moeten betalen", zegt hoofdeconoom Peter Hein van Mulligen van het CBS. "Toen de AOW werd ingevoerd waren er voor iedere AOW-ontvanger zeven mensen in de werkzame leeftijd. Die verhouding is nu drie op één. Door de stijging van het minimumloon is ook de AOW-uitkering sterk verhoogd. Werkenden kunnen dit tempo niet bijbenen." Of dat erg is, daarover wordt al bijna twintig jaar een verhitte discussie gevoerd. In 2013 werd met veel pijn en moeite ingevoerd dat de AOW-leeftijd in stappen omhoog ging naar 67 jaar om de uitkering betaalbaar te houden. Linkse oppositiepartijen wilden dat mensen juist vroeger konden stoppen met werken, vakbonden stapten naar de rechter voor een overgangsregeling. Hoe moet dit verder? Om de AOW te blijven betalen, zou een kabinet kunnen besluiten te bezuinigen op andere uitgaven. Andere mogelijkheden zijn om de belastingen te verhogen of geld te lenen om de AOW te betalen. Met die laatste groeit wel de staatsschuld, die jongere generaties later moeten aflossen. Een hogere staatsschuld maakt geld lenen ook weer duurder, omdat de kapitaalmarkten dan meer rente vragen. Het verder verhogen van de AOW-leeftijd noemde het Centraal Planbureau in 2019 al de minst pijnlijke optie: er hoeft minder AOW te worden uitgekeerd, terwijl er meer belasting binnenkomt. Een optie zou zijn om dit per beroepsgroep te bepalen. Mensen met zware beroepen zouden dan bijvoorbeeld minder lang hoeven te werken. Of groepen met een hoog pensioen zouden een lagere AOW kunnen krijgen. Hoe het verder moet met de AOW is vooral een politieke keuze. Daarover waren de partijen bij de vorige verkiezingen al erg verdeeld, zo bleek uit dit overzicht.

Reacties

Laatste nieuws

De Morgen

Zelfs Trumps loyale achterban keert zich tegen ‘schurk’ Israël

34 minuten geleden

De Morgen

‘Ik kom in Gent eigenlijk alleen buiten voor een koffie of om uit te gaan eten’: de cultuurtips van muzikante Eefje de Visser

34 minuten geleden

Live - Oekraïne zegt ‘arrestaties te hebben uitgevoerd in grootschalig corruptiesysteem’

De Morgen

Gelaten Max Verstappen denkt niet dat hij dit seizoen nog een race wint: ’Ik kan wel boos worden, maar daar gaat de auto niet sneller van’

ongeveer 2 uur geleden

Nederlandse influencer opgepakt met drugs in Frankrijk, had 150 kilo xtc in kofferbak

De Telegraaf

Claire Derckx (39) werd mishandeld door haar partner: ’Hij hoefde alleen maar te dreigen iets met de kleine te doen en ik deed wat hij wilde’

ongeveer 2 uur geleden

Slachtoffers van ongeluk in Kroatië komen uit Best: meisje (15) omgekomen, ouders en broertje in ziekenhuis

AD (Algemeen Dagblad)

Reacties

Laatste nieuws

Zelfs Trumps loyale achterban keert zich tegen ‘schurk’ Israël

‘Ik kom in Gent eigenlijk alleen buiten voor een koffie of om uit te gaan eten’: de cultuurtips van muzikante Eefje de Visser

Live - Oekraïne zegt ‘arrestaties te hebben uitgevoerd in grootschalig corruptiesysteem’

Trump verplaatst kernonderzeeërs – maar wat betekent dat precies?

Go Ahead Eagles verkoopt uitblinker Oliver Antman aan Rangers FC

NK atletiek gekleurd door (niet tellende) supertijden op 100 meter dankzij rugwind

Alarm om opmars e-stepjes op het fietspad: ’Zijn ze helemaal gek geworden, nog meer troep erbij’

Mart Hoogkamer deelt goed nieuws: herenigd met zijn vermiste hond

Serena Williams voedt geruchten over rentree: ’Nooit gedacht dat ik mijn dubbelpartner zou tillen’

Acht Nederlanders in kwartfinales WK BMX

Dagboek van een Minnares: ’Ik wil jouw vingers om mijn stijve voelen’

Enorme knal: ’Brug bij Oekraïense stad Cherson vernietigd’

Deutsche Bahn: weer sabotage aan spoor, derde in korte tijd

LIVE | Corruptiebestrijder Oekraïne ontdekt gesjoemel met militaire aankopen, meerdere arrestaties verricht

Vollering 'flink verrot' na echec in koninginnenrit Tour: 'Voel me niet mezelf'

'Waardeloze' Hamilton oppert dat Ferrari hem misschien maar moet vervangen

Tour-zege lijkt uit zicht voor Vollering na teleurstellend optreden in koninginnenrit

Zanger Mart Hoogkamer herenigd met hond Ciro: 'Heb m'n maatje terug'

Minke Bisschops pakt NK-goud op 100 meter in tweede Nederlandse tijd ooit

Oekraïense anticorruptie-instanties ontdekken gesjoemel met militaire aankopen

Koplopers | De batterij die zonnestroom opslaat in water en keukenzout

NU+ | Vitesse-fans over naderend einde van club: 'Onbekenden werden familie'

Feyenoord wint ruim en eindigt oefenduel voortijdig na noodgeval op tribune

Airbnb-verhuurder dient schadeclaim in om kapotte salontafel, maar dat beeld is gemaakt met AI

Oekraïne deelt flinke klappen uit aan Rusland: ‘Het heeft een strategie, en die werkt’

‘Pride is protest’: Canal Parade maakt statement op de Amsterdamse grachten

Baby ging dood door de honger: ‘Had ik maar eerder geweten dat ze er woonden’

Slachtoffers ongeluk Kroatië komen uit Best: meisje (15) omgekomen, ouders en broertje in ziekenhuis

Het Wrexham van Hollywoodster Ryan Reynolds oefent in Veendam

Vier zeer diverse vrouwen beitelen mee aan een marmeren sculptuur ter ere van de moslima. ‘Het bezorgt me kippenvel’

Bio-telers: ‘Maak ons werk niet moeilijker dan het al is’

Nieuwe astronautenploeg aangekomen in ISS

Trump steunt plan van Marokko voor autonomie Westelijke Sahara

Jenna Ortega, van kindster tot baas op de ‘Wednesday’-set: ‘Ik heb ook geleerd van Wednesday’

Medvedev, de ‘nano-president’ die Poetin naar voren schoof, speelt opnieuw met nucleaire dreiging

Licht als een veertje: Tottenham-aanvoerder Heung-Min Son als baby gedragen door mma-vechter

Guy den Ouden klopt Botic van de Zandschulp in Hagen

Ajax op hoogte van bod Feyenoord op Ko Itakura, Birmingham City wil Chuba Akpom huren

Feest en politieke statements op Pride-botenparade: ’De boodschap is liefde’

Annemarie (68) gaat al 20 jaar naar hetzelfde Griekse eiland: ’Ik heb daar een lover van 17 jaar jonger’

Brandstichting in Pride-kleedkamer Centraal Station Amsterdam

Gelaten Max Verstappen denkt niet dat hij dit seizoen nog een race wint: ’Ik kan wel boos worden, maar daar gaat de auto niet sneller van’

Nederlandse influencer opgepakt met drugs in Frankrijk, had 150 kilo xtc in kofferbak

LIVE | Portugal roept alarmfase uit over hitte en bosbrandgevaar

LIVE F1: zaterdag van uitersten bij Ferrari, Max Verstappen weinig hoopvol over vervolg seizoen

Harde kritiek op mogelijk oneindige herverkiezing van president Bukele van El Salvador

Ayase Ueda geeft Feyenoord flinke injectie met twee goals tegen VfL Wolfsburg

Lewis Hamilton zit er volledig doorheen na volgende domper in Hongarije: ’Misschien moeten ze maar van coureur wisselen’

NEC-supporters na verlies proflicentie rivaal Vitesse: ’We gaan ze gewoon uitlachen’

Herbeleef Tour de France Femmes: Nederlanders geven koninginnenrit kleur; Ferrand-Prévot grote winnares

Pauline Ferrand-Prévot maakt Frankrijk gek: Visma-renster zet reuzenstap richting eindzege Tour met dubbelslag

Claire Derckx (39) werd mishandeld door haar partner: ’Hij hoefde alleen maar te dreigen iets met de kleine te doen en ik deed wat hij wilde’

Slachtoffers van ongeluk in Kroatië komen uit Best: meisje (15) omgekomen, ouders en broertje in ziekenhuis

Alexandra en Robert voedden hun geheime baby met paddenstoelen: ‘Geen kleertjes, geen luiers, niets’

Zuid-Europa vreest nieuwe bosbranden door extreme hitte: hoogste alarmfase in Portugal, mogelijk 44 graden

Zwarte zaterdag op Europese wegen over hoogtepunt heen: files korter, drukte schuift naar het zuiden

Popster Dua Lipa krijgt door president Kosovaarse nationaliteit toegekend

Geen derde seizoen voor Netflix-serie FUBAR met Arnold Schwarzenegger

Vollering teleurgesteld na matig optreden in koninginnenrit: 'Voel me niet mezelf'

Hamilton zelfkritisch na twaalfde plaats: 'Misschien moet Ferrari me vervangen'