Na 80 jaar herdenkt Nagasaki de atoombom in tijden van herbewapening

Vandaag herdenkt Japan de allesverwoestende aanval van 9 augustus 1945, toen een Amerikaanse bom de zuidelijke stad Nagasaki in de as legde. Maar het is een gespannen herdenking: tachtig jaar na de atoombom is Japan omringd door kernmachten. Rusland dreigt openlijk met nucleaire inzet, Noord-Korea vuurt raketten af als machtsvertoon en China moderniseert zijn kernarsenaal in rap tempo. Herdenking 80 jaar na bombardement Nagasaki Burgemeester Shiro Suzuki waarschuwde tijdens de herdenkingsdienst in Nagasaki Peace Park dat conflicten over de hele wereld intensiever worden en dat landen vastzitten in een vicieuze cirkel van confrontatie en uiteenvallen. "Als we op deze manier doorgaan, belanden we uiteindelijk in een nucleaire oorlog." Bij de ceremonie zijn 2600 overlevenden, nabestaanden en diplomatieke vertegenwoordigers uit ruim negentig landen aanwezig. Ook Nederland, dat zelf slachtoffers kende onder de krijgsgevangenen in Nagasaki, is vertegenwoordigd. Een bel luidde precies om 11.02 uur - het moment dat de Amerikanen de bom gooiden - en daarna volgt een minuut stilte. Tegelijkertijd klonken de kerkklokken van de kathedraal voor het eerst sinds het bombardement. "De existentiële crisis van de mensheid is voor ons allemaal acuut," aldus Suzuki tijdens de herdenking. "Nagasaki moet de laatste locatie zijn waar een atoombom valt. We zullen hand in hand ons uiterste best moeten doen om kernwapens af te schaffen en wereldvrede te bereiken." Terwijl het internationale klimaat grimmiger wordt, zoeken kunstenaars in Japan naar nieuwe manieren om het verleden te doorgronden. Zo wordt in een gerenommeerd theater in Tokio op een bijzondere manier stilgestaan bij het verleden. Op het podium brengen Japanners en Amerikanen, ooit vijanden, nu juist samen een ingetogen voorstelling in een eeuwenoude Japanse podiumkunst: Noh. Geen spektakel, maar een kalme fluit, poëtische teksten en traditionele gewaden. Centraal staat Robert Oppenheimer, de natuurkundige die de atoombom hielp ontwikkelen. "Een pelgrim reist naar Hiroshima en ontmoet daar een mysterieuze figuur", vertelt de Amerikaanse hoofdrolspeler John Oglevee. "Dat blijkt de geest van Oppenheimer." In de voorstelling is hij geen held of duivel, maar een verdwaalde ziel, verscheurd door schuldgevoel. "Het verhaal gaat over zijn innerlijke strijd, zijn lijden, en uiteindelijk zijn bevrijding", verklaart toneelschrijver Allan Marett. "Zijn verlossing ligt juist in zijn afdaling naar de hel." Niet alleen slachtoffers, ook daders De voorstelling, geregisseerd door de Japanse Noh-meester Akira Matsui, doorbreekt de gebruikelijke manier van herdenken. "Bij herdenkingen in Japan spreken we vooral over onze slachtoffers, de hibakusha", zegt Matsui. "Maar het was oorlog. En Japan heeft ook anderen veel aangedaan. Wij zijn niet alleen slachtoffers. We zijn óók daders." Matsui heeft een zeldzaam kritische benadering van de Japanse oorlogsgeschiedenis. Terwijl Hiroshima en Nagasaki wereldwijd symbool staan voor het ongekende geweld van kernwapens, wijzen historici erop dat Japan tussen 1931 en 1945 verantwoordelijk was voor de dood van naar schatting 14 tot 20 miljoen mensen in Azië. De kernbommen op Hiroshima en Nagasaki kostten circa 210.000 mensen het leven. Maar, zeggen de makers, het gaat niet om aantallen. "Juist omdat de bom in oorlogstijd is ingezet, weten we nu hoe wreed het wapen is", zegt Matsui. "Het verwoest alles, zonder onderscheid. En nu zien we een vergelijkbare vorm van oorlogvoering terugkeren, in Oekraïne, in Gaza: de willekeurige vernietiging van alles en iedereen." Het zijn juist deze toenemende geopolitieke spanningen die een schaduw werpen over de officiële herdenkingen. Japan presenteert zich al decennialang als uitgesproken vredesstaat, met een diepgeworteld taboe op kernwapens. De gevolgen van de bombardementen maken verplicht deel uit van het onderwijs. De internationale onzekerheid werkt echter door in het Japanse debat over veiligheid. De radicaal-rechtse partij Sanseito boekte onlangs flinke winst, mede dankzij de controversiële kandidate Saya. Zij stelde dat Japan kernwapens "als effectief verdedigingsmiddel" bespreekbaar moest maken. Het leidde tot felle kritiek, onder meer van Nihon Hidankyo, de organisatie van overlevenden die vorig jaar nog de Nobelprijs voor de Vrede ontving. Toch werd Saya met ruim 668.000 voorkeursstemmen gekozen in het Japanse Hogerhuis. Tegelijkertijd voert Japan de militaire uitgaven fors op, met een verdubbeling van het defensiebudget en de bouw van nieuwe legerbases langs de zuidelijke eilanden in de provincie Okinawa. Pacifisme onder druk Premier Shigeru Ishiba benadrukte bij de herdenking in Nagasaki opnieuw de Japanse steun voor een wereld zonder kernwapens. Maar die overtuiging staat duidelijk onder druk. Uit recente peilingen blijkt dat een groeiend aantal Japanners het gebruik van kernwapens aanvaardbaar vindt als deze ingezet worden door bondgenoot de Verenigde Staten en gericht zijn tegen bedreigingen, zoals Noord-Korea. Tegelijkertijd zijn er steeds minder overlevenden, die overtuigd pacifistisch zijn. Voor het eerst zijn er minder dan 100.000 nog in leven. Hun gemiddelde leeftijd is 86. "We leven nu in een tijd waarin de toekomst geen zekerheid meer biedt", waarschuwt regisseur Matsui.

Reacties

Laatste nieuws

De Morgen

Onze journalist verloor vijftien portefeuilles. Hoeveel werden er teruggebracht en wat zegt dat over geluk?

ongeveer 2 uur geleden

De Morgen

Er is verdeeldheid onder de regenboogvlag op een gevaarlijk moment: ‘De Pride erodeert, zodat straks niets van de essentie overblijft’

ongeveer 2 uur geleden

Classicus Willemijn Waal: ‘Nee, de Grieken zijn niet op een ochtend opgestaan: laten we een alfabet bedenken’

De Morgen

🎧 Hoe sportankers Maarten Breckx en Lies Vandenberghe verliefd werden dankzij prins William: “Ik had eerst schrik van hem”

ongeveer 2 uur geleden

Trouw

Ineens lag die man op de bodem van het zwembad

ongeveer 2 uur geleden

Het Laatste Nieuws

1.500 wandelaars hebben 100 kilometer voltooid, 9.500 nog onderweg in de zinderende Dodentocht

ongeveer 2 uur geleden

Het Laatste Nieuws

Vlaams gezin staat meer dan 8 uur met gloednieuwe mobilhome in panne op Spaanse snelweg: “Drie verzekeringen, maar niemand helpt”

ongeveer 2 uur geleden

Het Laatste Nieuws

Kermisuitbater en medewerker in elkaar geslagen in Turnhout: één slachtoffer zou in coma liggen

ongeveer 2 uur geleden

Het Laatste Nieuws

Winkels beschadigd en dieren omgekomen bij schokkende brandstichting in Hoei: “Jerrycans benzine vanop daken gegooid”

ongeveer 2 uur geleden

Het Laatste Nieuws

Butler van Jeffrey Epstein doorbreekt eindelijk het stilzwijgen: “Trump bood Epstein in 2016 een job in zijn regering aan”

ongeveer 2 uur geleden

Zorgen om privacy om nieuwe functie WhatsApp

Trouw

The Smashing Pumpkins op de Lokerse Feesten: anderhalf uur, daarmee moesten we het doen. Maar wát een anderhalf uur ★★★★☆

ongeveer 3 uur geleden

De Morgen

Live - Zelensky: ‘Oekraïners zullen land niet afstaan’ • Vance praat in VK met Europese veiligheidsadviseurs over Oekraïne

ongeveer 3 uur geleden

De Telegraaf

Reacties

Laatste nieuws

Onze journalist verloor vijftien portefeuilles. Hoeveel werden er teruggebracht en wat zegt dat over geluk?

Er is verdeeldheid onder de regenboogvlag op een gevaarlijk moment: ‘De Pride erodeert, zodat straks niets van de essentie overblijft’

Classicus Willemijn Waal: ‘Nee, de Grieken zijn niet op een ochtend opgestaan: laten we een alfabet bedenken’

Live - Amerikaanse regering eist meer dan 1 miljard van universiteit in Los Angeles na Gaza-protest

Jaap van Duijn: ’Onder het leiderschap van de VVD is de economische groei afgenomen’

NEC trapt om 16.30 uur af tegen Excelsior; Feyenoord en PSV later in actie

NSC vindt Kamerlid voor een paar weken als vervanger van Soepboer

Hond Zenn (14) na vermissing gered uit diepe rioolput in Wetering

Kees (59) verloor alles door slapeloosheid: ’Heel soms komt er nog iemand kort op bezoek’

Katwijk alert na reeks jonge drenkelingen: ’Ouders zitten zo op hun telefoon, dat ze het niet doorhebben’

Jeanne (73) kocht een handgemaakt schaakspel: ’Het bord herinnert me aan de vele potjes die ik speelde met mijn broers’

Indrukwekkend: Cubanen filmen gigantische waterhoos bij Havana

Dyantha Brooks: ’Ouders zetten om 6 uur de wekker om hun ligbedjes te claimen’

’Deense kroonprins Christian (19) heeft een relatie’

Nederlandse hockeyers starten EK met keurige zege op Spanje

Vermiste hond uit Overijssel na anderhalve dag teruggevonden in diepe put

Hockeyers beginnen jacht op derde EK-titel op rij met ruime zege op Spanje

Grootste drukte op vakantiewegen voorbij, 1.237 kilometer file op hoogtepunt

NU+ | Na dienstplicht en solocarrière Jin: fans stomen zich klaar voor comeback BTS

Opgepakte echtgenoot meldde zelf bij politie Veldhoven dat zijn vrouw dood was

Wembley onderzoekt of honderden Oasis-fans zonder kaartje stadion in kwamen

Japanse scholieren onderhouden plek van voormalig krijgsgevangenenkamp waar ook Nederlanders zaten

Dit is waarom wolf Bram in heel Nederland tot heftige reacties leidt: ‘Hoop dat de jager zichzelf opblaast’

Mexicanen boos op Adidas om ‘plagiaat’ met sandaal, zelfs president bemoeit zich ermee

🎧 Hoe sportankers Maarten Breckx en Lies Vandenberghe verliefd werden dankzij prins William: “Ik had eerst schrik van hem”

Ineens lag die man op de bodem van het zwembad

1.500 wandelaars hebben 100 kilometer voltooid, 9.500 nog onderweg in de zinderende Dodentocht

Vlaams gezin staat meer dan 8 uur met gloednieuwe mobilhome in panne op Spaanse snelweg: “Drie verzekeringen, maar niemand helpt”

Kermisuitbater en medewerker in elkaar geslagen in Turnhout: één slachtoffer zou in coma liggen

Winkels beschadigd en dieren omgekomen bij schokkende brandstichting in Hoei: “Jerrycans benzine vanop daken gegooid”

Butler van Jeffrey Epstein doorbreekt eindelijk het stilzwijgen: “Trump bood Epstein in 2016 een job in zijn regering aan”

Zorgen om privacy om nieuwe functie WhatsApp

Buren gedode vrouw Veldhoven: politie stond dinsdag nog voor de deur

Hond na 1,5 dag uit diepe rioolput gered in Wetering

De piëta uit Gaza die de publieke opinie deed kantelen

Oscar Gloukh, de nieuwe nummer 10 van Ajax: ‘a little bit of a genius’ met een scherp randje

Jim Lovell, de astronaut van ‘Houston, we’ve had a problem’, op 97-jarige leeftijd overleden

We moeten ons bestuurssysteem overeind houden

Pride kleurt de straten, maar intern is de gemeenschap steeds verdeelder: ‘We moeten terug naar de tekentafel’

Beste politici, dit ging toch ‘nooit opnieuw’ gebeuren?

The Smashing Pumpkins op de Lokerse Feesten: anderhalf uur, daarmee moesten we het doen. Maar wát een anderhalf uur ★★★★☆

Live - Zelensky: ‘Oekraïners zullen land niet afstaan’ • Vance praat in VK met Europese veiligheidsadviseurs over Oekraïne

Eeuwenoude kathedraal in Córdoba in brand gevlogen

Oud-hoofdredacteur De Telegraaf Eef Bos (78) overleden

Filippo Baroncini in kunstmatige coma na val in Ronde van Polen

Is stierenvechten bezig aan een comeback onder jongeren in Spanje? ’Het einde van de show is wel wreed, ja’

Ebru Umar: politici beloven van alles maar het lukt niet eens om onze straten schoon te houden

LIVE | Amerikaanse gezant Witkoff praat op Ibiza met premier Qatar over einde oorlog Gaza

LIVE | Amerikaanse vicepresident JD Vance praat in VK met Europese veiligheidsadviseurs over Oekraïne

Horrorweek prins Andrew compleet: ’Dochters Beatrice en Eugenie diep beschaamd door biografie over hun vader’

Zuid-Korea: Noord-Korea verwijdert luidsprekers in grensgebied

Duits museum organiseert tentoonstelling voor naakte bezoekers

Wierd Duk: ‘Poetin vindt Zelenski een marionet van het westen’

LIVE | Drukste moment vakantieverkeer Frankrijk voorbij, elders wel ’opvallend’ druk

Gooische vrouwen-acteur Kasper van Kooten stelt nieuwe vriendin Heleen voor: ’De wereld mag ons zien’

OnlyFans-model verklapt: 'Dát vinden mannen fantastisch!'

Als een koning woont Koos op een bunker: ‘Mijn vader zei, we bouwen er gewoon bovenop’

Dierenarts rekent hogere tarieven: dit helpt je onvoorziene kosten voor te zijn

Aangehouden echtgenoot in Veldhoven meldde zelf bij politie dat zijn vrouw dood was

Ongeluk op megacruiseschip: man gewond nadat doorzichtige wand van glijbaan breekt