Oud-kampgevangenen Nederlands-Indië herkennen zichzelf na 80 jaar op filmbeelden

Een jongen van zeven jaar oud kijkt breed lachend in de lens. "Daar sta ik! Met die flaporen." Boudewijn van Oort herkent zichzelf op filmbeelden uit 1945. De vijftien minuten film gemaakt in een interneringskamp in Indonesië zijn gebruikt in talloze reportages en documentaires over die tijd, omdat er verder nauwelijks bewegende beelden zijn. Uit onderzoek van de NOS blijkt voor het eerst wie er op de bijzondere beelden te zien zijn en wie ze maakte. Tijdens de Tweede Wereldoorlog bezette Japan Indonesië, dat toen als Nederlands-Indië nog onderdeel was van het Nederlandse koninkrijk. Tienduizenden Nederlanders en Indische Nederlanders werden onder erbarmelijke omstandigheden opgesloten in interneringskampen. Velen overleefden de kampen niet. Kort na de bevrijding in 1945 filmden twee Nederlanders het interneringskamp in de stadswijk Tjideng (tegenwoordig Cideng) in Jakarta. Tachtig jaar lang was niet bekend wie de kampgevangenen op de beelden zijn. Op een oproep van de NOS kwamen tientallen reacties binnen, waaronder foto's, brieven en zelfs een paar minuten onbekend beeld. De verhalen van de mensen die zichzelf of familieleden herkennen op de beelden, zijn te zien in de documentaire Kamp Tjideng: Oorlog aan beide kanten van het prikkeldraad. De documentaire is vanavond te zien op NPO 2 om 20.30 uur, en wereldwijd via BVN vanaf 22.45 uur. Nationale Herdenking 15 augustus 1945 De Nationale Herdenking 15 augustus 1945 in Den Haag is vanaf 18.45 uur te volgen op NPO 1en de NOS-app. "We zaten met 600 à 700 passagiers in een trein en hadden geen idee waar we naartoe gingen ", zegt Boudewijn van Oort over zijn aankomst in Tjideng. "Ik herinner me dat er twee doden uit de trein zijn gehaald. Toen we uitstapten zijn we per vrachtwagen naar Tjideng gebracht." Hij kan zich de situatie in het kamp tachtig jaar later nog goed voor de geest halen. Vrouwen en kinderen moesten tweemaal per dag op appèl staan, urenlang in de soms snikhete zon. Er was hongersnood. Van Oort vertelt hoe vrouwen eten probeerden te smokkelen en hoe dat soms misging. "Drie vrouwen werden betrapt en kort en klein geslagen." De ruim tien minuten film van het kamp, tonen een ander beeld; glimlachende vrouwen en kinderen met pannen en rijst in de weer. De opnamen zijn twee maanden na de capitulatie van de Japanners gemaakt. Er was ineens wel voedsel in het kamp. Dat was onder de Japanse bezetting heel anders. Er heersten veel ziektes, er waren geen medicijnen, het was er vies en de gevangenen leefden onder de terreur van de Japanse kampcommandant Sonei. Wie niet voor hem of de kampbewakers boog, werd kaalgeschoren. Kleine vergrijpen bestrafte Sonei met zware afranselingen. De slechte omstandigheden in Tjideng herkent Rink Sandt uit verhalen die zijn moeder vertelde. Hij herkende haar ook op de filmbeelden. "Ze zat in een veel te warme kamer vol stank, honger en angst. Mijn moeder heeft dit nooit een plek kunnen geven. Haar jeugd was gestolen door de Japanners." Nederlandse cameraman Tijdens het onderzoek voor de documentaire ontdekte de NOS wie de bijzondere beelden van het kamp maakten: cameraman Frits Wassenburg en correspondent Henk Beishuizen van de Nederlandse marine. "We dachten lang dat de beelden van kamp Tjideng gedraaid waren door een cameraman van de Britse geallieerden", zegt historicus Erwin van Loo van het Nederlands Instituut voor Militaire Historie. "Maar op drie minuten na blijken ze afkomstig van Wassenburg en Beishuizen. Juist op díe beelden herkennen mensen nu zichzelf of hun familieleden." Op het moment dat Wassenburg en Beishuizen in 1945 in Indonesië arriveerden, heerste er chaos. Kort na de Japanse capitulatie had Soekarno de onafhankelijkheid uitgeroepen, terwijl Nederland probeerde de controle terug te krijgen. Veel gevangenen bleven in de interneringskampen, omdat het buiten het kamp levensgevaarlijk was. Ook in Tjideng. Beishuizen was diep geraakt door wat hij daar aantrof, dat schreef hij in een verslag: "Tjideng behoort wel tot de slechtste der interneringsoorden van West-Java. Hier huizen vrouwen en kinderen onder de erbarmelijkste hygiënische omstandigheden. In de kleine woningen, normaal voor een gezin van hoogstens vier personen, hebben tussen de 60 en 130 vrouwen, jonge meisjes en kinderen geleefd." Wassenburg en Beishuizen wilden langer in het kamp filmen, maar na de eerste opnamedag belandden ze in een vuurgevecht met Indonesische nationalisten. De volgende ochtend besloten ze niet meer naar Tjideng te gaan. Tachtig jaar later maken de beelden grote indruk op nabestaanden van de kampgevangenen, ook op Marijke Aveling, die haar moeder herkent. "Dit kan niet waar zijn. We hebben haar nooit gezien als 18-jarig meisje. Haar ogen, die benen, ze heeft mooie lange benen. Geen twijfel, het is haar!" De moeder van Aveling heeft haar altijd veel over de tijd in het kamp verteld en dat laat sporen na. "Het heeft mij doordrongen, mijn hele leven." Geïnteresseerd in de Tweede Wereldoorlog? Abonneer je dan hier op onze nieuwsbrief.

Reacties

Laatste nieuws

De Morgen

Live - Pukkelpop. DIKKE vecht tegen de tranen ★★★★☆ • De rumoerige schoonheid van Slow Crush ★★★☆☆

ongeveer 1 uur geleden

De Morgen

‘Of ik nu zwijg of praat, sterven zal ik waarschijnlijk toch’: laatste prominente journalist in Noord-Gaza getuigt na moord op collega

ongeveer 1 uur geleden

Russische buitenlandminister provoceert bij aankomst in Alaska en draagt T-shirt met verwijzing naar Sovjet-Unie

De Morgen

De Telegraaf

Heracles-aanwinst Jeff Reine-Adelaide lijkt zware knieblessure op te lopen, selectie van slag: ’Hebben training stilgelegd’

ongeveer 1 uur geleden

A73 dicht na ernstig ongeval met twee vrachtwagens

De Telegraaf

Dorpscafés zonder bier en staking in de brouwerij: heeft Hoegaardenbier nog een toekomst in thuishaven? “Zolang we het recept respecteren, blijft de smaak dezelfde”

ongeveer 1 uur geleden

Trump vertrekt naar Alaska voor gesprek met Poetin: “Er gaat iets van komen” - Zelensky: “We rekenen op Amerika”

Het Laatste Nieuws

Reacties

Laatste nieuws

Live - Pukkelpop. DIKKE vecht tegen de tranen ★★★★☆ • De rumoerige schoonheid van Slow Crush ★★★☆☆

‘Of ik nu zwijg of praat, sterven zal ik waarschijnlijk toch’: laatste prominente journalist in Noord-Gaza getuigt na moord op collega

Russische buitenlandminister provoceert bij aankomst in Alaska en draagt T-shirt met verwijzing naar Sovjet-Unie

Johan Derksen wil minder clownesk nieuw seizoen Vandaag inside: ’Moet beter en inhoudelijker’

Uitvaartverzorger in zak en as door diefstal mobiele airco: ’Waarschijnlijk in een auto gezet’

Daar ligt je souvenir al op de mat: moet je verkeersboete uit vakantieland écht betalen? Dit kun je doen

Feyenoord-trainer Van Persie vindt dat fans grenzen overschrijden met kritiek op Lotomba

Mysterieuze dood van geliefde Irene (80) schokt buurt: ’Ik heb daar iemand crack zien roken’

LIVE | Buffett en Trump helpen Dow Jones, AEX blijft lager staan

Sjoemel-schipper ziet trucje mislukken: 'Hier krijg je een bekeuring voor'

Itakura debuteert voor Ajax tegen Go Ahead Eagles, trainer Heitinga benadrukt ’dat het beter moet’

’Mister Nyet’, ’Little Marco’ en familievrienden; deze kopstukken onderhandelen in schaduw van Trump en Poetin in Alaska

Famke Louise en Jody Bernal in nieuw seizoen Special forces vips

LIVE | Hitteplan eind van de dag beëindigd in hele land

Heftig ongeluk op A73: rijstroken afgesloten

Opiniemaker over eventuele vluchtelingenstroom uit Gaza: ‘Verschuiving van het probleem’

‘Ajax moet Edson Alvarez niet eens willen terughalen’

Star wars-acteur Hayden Christensen (44) eerste gast Holland Comic Con

Kool vertrekt bij Picnic PostNL, goud voor kogelstootster Schilder bij Diamond League

Bestuur DENK doet lijmpoging naar teruggetrokken fractievoorzitter Van Baarle

'Nederlanders sparen tegen de klippen op: grote banken betalen amper rente'

Johan Derksen: ’Ik weet absoluut niet op welke partij ik ga stemmen’

Honderden robots strijden om goud tijdens speciale Olympische Spelen in Peking

Heracles-aanwinst Jeff Reine-Adelaide lijkt zware knieblessure op te lopen, selectie van slag: ’Hebben training stilgelegd’

A73 dicht na ernstig ongeval met twee vrachtwagens

Sandra Molenaar: pijnlijk dat Transavia opnieuw annuleringen slecht afhandelt

LIVE | Trump laat Oekraïne zelf beslissen over ruil grondgebied

Zo kook je slim én creatief aan boord: ’Ga niet in bikini achter het fornuis staan!’

Transferzomer 2025: rechtsback Sambo keert op huurbasis terug bij Sparta

Ajax onderzoekt terugkeer Edson Álvarez: ’Weet niet of het mogelijk is, maar hij is altijd welkom’

Viaplay-presentator en FIFA-koning Koen Weijland (32): ’Miskraam van verloofde hakte erin’

Oproep | Wat wil jij weten over de gevolgen van plasticvervuiling? (gesloten)

Topsprintster Charlotte Kool vertrekt per direct naar ploeg van Puck Pieterse

Game Mania heropent webshop na gemiste deadline - update

Van Reijnders tot Roefs: Premier League start met liefst 34 Nederlanders

Heitinga zou komst Álvarez toejuichen en kan Itakura laten debuteren

Trump zegt op weg naar Alaska dat Oekraïne zelf bepaalt over ruil grondgebied

Wie slim rijdt kan in België goedkoper benzine tanken dan in Luxemburg

Van Persie over geruchten rond lange absentie Feyenoorder Read: 'Klopt niet'

And Just Like That...-regisseur over einde serie: 'Wilde niet in herhaling vallen'

Man (24) aangehouden omdat hij rechts-terroristisch misdrijf zou voorbereiden

In Almere gevonden lichaam is van 24-jarige Syrische vrouw die werd vermist

Aardappelprijs keldert naar historisch dieptepunt: boeren maken zich grote zorgen

Hitteplan eind van de dag beëindigd in hele land

Huisarts belt agent omdat hij in huis boven zich geluiden hoort, maar hij denkt niet aan een inbreker

Woonboot Klaartje en Bas dreigt onbewoonbaar te worden: 'Zelf uitbaggeren kost 110.000 euro'

Lid van Geuzenbond opgepakt om voorbereiding extreemrechtse terreurdaad en voor wapenbezit

Toneelspel bij juf thuis leidt tot meermaals seksueel misbruik 10-jarig meisje, half jaar cel geëist

“Accepteren Palestijnse staat is zelfmoord”, zegt Israëlische buitenlandminister

Trump komt binnenkort met importtarieven op staal en computerchips

Gaat de populistische stijl van Dilan Yesilgöz de VVD-campagne opbreken?

VN-top tegen vervuiling valt in het water. ‘Miljoenen tonnen plastic afval zullen in onze oceanen blijven belanden’

Dorpscafés zonder bier en staking in de brouwerij: heeft Hoegaardenbier nog een toekomst in thuishaven? “Zolang we het recept respecteren, blijft de smaak dezelfde”

Trump vertrekt naar Alaska voor gesprek met Poetin: “Er gaat iets van komen” - Zelensky: “We rekenen op Amerika”

Meerdere gewonden bij schietpartij nabij moskee in Zweden

‘Over veertig jaar zal de wereld op zonne- en windenergie kunnen draaien, maar dan zal dat een kapotte wereld zijn’

Live - Belgen DIKKE en High Hi trappen dag 2 met succes op gang • Onze vijf tips voor de rest van vrijdag

Nadat Texas kiesdistricten hertekent in Republikeins voordeel, dient Californië Democratisch tegenplan in

Live - Trump onderweg naar Alaska voor overleg met Poetin: ‘Geen zaken doen tot we de oorlog hebben gestopt’

Wat er gebeurde toen Mark Zuckerberg besliste om (bijna) een hele wijk op te kopen: ‘Ze hebben onze buurt bezet’

Game Mania heropent webshop na gemiste deadline - update