Felaket senaryoları tartılışıyor

ANKARA Milliyet - İsrail ile İran arasında yaşanan gerilimin nedenleri ve örtülü ya da açık iki tarafa da destek veren ülkelerin çokluğunun yanı sıra çatışan tarafların karşılıklı üst perdeden savurduğu tehditler bu kez gerilimin Ortadoğu ile sınırlı kalmayacağı endişesini doruk noktaya çıkarmış durumda. Dünya basını felaket senaryolarını şimdiden piyasaya sürmüş vaziyette. En kötü senaryolar özetle şöyle sıralanıyor: İlginizi Çekebilir ■ ABD’nin doğrudan savaşa dahil olması: ABD İsrail’in saldırılarına onay vermekle birlikte şu ana kadar doğrudan İran’a yönelik saldırılara dahil olmadı. Ancak Trump’un İsrail’in savunulacağı sözü ve bu ülkeye her durum ile konuda arka çıkması İran açısından ABD’yi de hedef konumuna getiriyor. Olası İran saldırısında ABD askeri personeli ya da sivil vatandaşlarının ölmesi durumunda “savaşları bitireceğim” şiarıyla işbaşına gelen Trump’un eyleme geçmek durumunda kalabileceği ifade ediliyor. ■ Körfez ülkeleri savaşa çekilebilir: İran, İsrail’e misillime ve zarar verme konusunda başarısız olması durumunda, düşman cephesinde gördüğü ya da bu cephedeki ülkelere doğrudan dolaylı destek veren Körfez ülkelerine yönelik saldırılar yapabilir. ■ Hameney’in fetvasını güncellemesi: İran lideri Hamaney, 2000’li yılların başında fetva çıkararak nükleer silahların geliştirilmesini veya kullanılmasını yasaklamıştı. Hamaney’in, nükleer müzakere sürecinde, istihbarat zaafiyetinin de etkisiyle İsrail saldırısına hazırlıksız yakalandığı görülen İran’ın, savunma sistemlerindeki kayıpları da dikkate alarak bu fetvasını değiştirmesi olasılığına dikkat çekiliyor. Bu konuda alt yapısı bulunan İran’ın birkaç gün gibi kısa sürede atom bombası yapabilecek durumda olduğu da uzmanlarca dile getiriliyor. ■ İran’ın Hürmüz Boğazı kozu: İran’ın küresel ekonomiyi vuracak bir şekilde orada batıracağı gemilerle Hürmüz Boğazı’nı fiziken kilitleme kozunu kullanabileceği de iddialar arasında. Bu başta petrol fiyatları olmak üzere sadece bölgesel değil, küresel çapta bir ekonomik krize yol açabilir. ■ İran’da iç çatışma ve rejim değişikliği: Yaşanan gerilimin uzun süre devam etmesinin İran halkını bir kalkışmaya götürüp götürmeyeceği merak konusu. Olası bir rejim değişikliğinin tam da İsrail’in istediği şekilde bölgede yeni küçük zayıf devletler kurulmasına yol açabileceği ifade edilse de, en azından şimdilik bu olasılıklar uzak bir ihtimal olarak değerlendiriliyor. ■ Savaşın hiç bitmemesi: Felaket senaryolarının en olumlusu ise üçüncü ülkeler müdahil olmaksızın İsrail-İran geriliminin mevcuttaki haliyle karşılıklı misillemeler yoluyla devam etmesi. Uzmanlar çatışmayı Milliyet’e değerlendirdi: ‘Nükleer en tehlikeli seçenek’ASENA YATAĞAN-HANDE ATILGAN Ankara SETA Araştırmacısı Doç. Dr. Murat Aslan: En ağır senaryo nükleer seçeneğin kullanılması. İran’ın elinde nükleer bir kapasite var mı, yok mu? Bu konuda bir bilgimiz yok ancak İsrail’in kimilerine göre 200, kimilerine göre 400 mühimmatı olduğu ifade ediliyor. Bu en tehlikeli senaryo, çünkü geri dönüşü yok. İran’ın Körfez bölgesinde petrol, enerji akışını kesebilecek şeyler yapabilir. Çatışmalar derinleşmeye devam ederseÇin’in İran’a desteğini de görebiliriz. (ABD fiili olarak dahil olur mu?) Hiç sanmıyorum çünkü çatışmaya müdahil olduğunuzda harbe giriyorsunuz demektir. Onun bir adımı ötesi dünya savaşı. ‘İsrail zaten alacağını aldı’ Uluslararası İlişkiler Uzmanı Prof. Dr. Uğur Özgöker: Körfez’deki monarşiler İsrail’den çok İran’dan tehdit algılıyorlar. Bana kalırsa Trump, İsrail’e bu kadar izin verdi. İş büyürse İran çok daha büyük başı dertlere girecek. En kötü ihtimal, İran’in intihar saldırısına geçmesi. Irak’taki, Bahreyn’deki, Körfez’deki Amerikan üslerine saldırabilir, orayı İsrail’den daha kolay vurabilir. Sonucu ne olur? İran’da taş taş üstüne kalmaz. ABD ve İngiltere’ye savaş açmış olur. Bunu yapmayacaktır İran. İsrail’e zayiat verdirilecek bir gücü yok İran’ın. İran karşılık veriyor ama kendi iç kamuoyunu teskin etmek için, zaten yönetime karşı büyük bir muhalefet var. İran birkaç tane bombayı daha atıp içeride halkını teskin eder, İsrail zaten alacağını aldı.