Et ve su sıkı markajda! Fiyat uyanıklarına göz açtırılmayacak

Duygu Erdoğan / İSTANBUL - Piyasada yüksek fiyat hareketliliği olan et ve su pazarını Ticaret Bakanlığı sıkı takibe aldı.Son olarakRekabet Kurulu, Erikli Su’ya 21.1 milyon lira, Pınar Su’ya iseyaklaşık 4.9 milyon lira idari para cezası kesilmesini kararlaştırdı. Söz konusu şirketlerin geleceğe yönelik satış fiyatları gibi rekabeti kısıtlayıcı bilgi değişimi gerçekleştirerek Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’u ihlal ettikleri iddiasıyla yürütülen soruşturma tamamlandı. İlginizi Çekebilir Kırmızı ette ise özellikle Ramazan ayı öncesinde piyasaya uygun fiyatlı et sağlanmasına rağmen saptananusulsüz fiyat artışlarına yönelik yaptırımlar ardından Kurban Bayramı öncesinde de piyasanın işleyişinin bozulmaması adına sahada ekipler kontrollerine devam ediyor. Bir diğer yandan Tarım ve Orman Bakanlığı’nın yerli üretimi artıracak besilik hayvan temini çalışmaları sürüyor. Su fiyatı nasıl artıyor? Uzun süredir piyasada başta damacana su olmak üzere tüm markalı su fiyatlarındaki hızlı yükseliş ve anlıkfiyat hareketleri tartışma konusu oluyor. Markaya ve hatta ilçelere göre fiyat farkları görülen 19 litrelik damacana su fiyatları 104 liradan 195liraya kadar çıkıyor. Cam damacanada ise 150 liradan 230 liraya kadar fiyat var. 5 litre pet şişe su fiyatları ise 23 liradan 41 liraya kadar seçenekler var. Ambalajlı Su üreticileri Derneği (SUDER) Başkanı Yaşabey Kalebaşı, rekabeti bozacak bilgi paylaşımı nedeniyle ceza kesilen markalarda yaşanan olayın spesifik olduğunu belirtirken, oldukça yoğun bir marka ağına sahip su sektöründe tekelleşme ya da benzeri bir hareketin mümkün olamayacağını söyledi. Kalebaşı, “Sağlık Bakanlığı’na kayıtlı üretim yapan 390 marka var. Avrupa geneline bakınca da bizdeki fiyatlar rekabetçi” dedi. Gündemde özellikle damacana su fiyatlarındaki hızlı değişime yönelik de konuşan Kalebaşı, “Bir çalışan günde ortalama 40 damacana taşır. Maaşı ise 30-40 bin liradır. 10 bin lira da aracın yakıtıdır. Yani sadece dağıtım maliyeti 45-50 lira. Suyun bayilere iletilmesi maliyeti de 25-30 lira. Buna bayi marjı ve başka masraflar eklenmeden bile sadece taşıma/ulaşım buraya çıkıyor. Hizmet bedeli oldukça yüksek” dedi. Et üretimi azalıyor Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre,2023 yılında 2 milyon 384 bin 47 ton olan kırmızı et üretimi, 2024 yılında yüzde 11.7 azalarak 2 milyon 105 bin 895 ton olarak tahmin edildi. Bu kapsamda bir önceki yıla göre sığır eti üretimi yüzde 11.2 azalarak 1 milyon 483 bin 42 ton, koyun eti üretimi yüzde 10.5 azalarak 509 bin 539 ton oldu. Bu nedenle son üç yılın en düşük üretimi kaydedildi. Mevcutta dana kıymalık et 590 lira ile 630 lira arasında; dana kuşbaşı 680/730 lira arasında satılıyor. Kuzu ürünlerinde ise 850 liradan başlayan fiyat 1200 lirayı aşıyor. ‘İthalatı bitirmeliyiz’ Türkiye Kasaplar, Besiciler Et ve Et Ürünleri Esnaf ve Sanatkarları FederasyonuBaşkanı Osman Yardımcı,et üretimindeki azalmayı anlamak için özellikle çiğ süt fiyatlarını işaret etti. Yardımcı, “Anaç hayvan yani inekler son birkaç yıldır çiğ süt fiyatlarının oldukça düşük seyretmesinden dolayı kesildi. Bu azalış verilere ancak zamanla yansıyor. Bir üretici eğer hayvancılığı bırakırsa onu döndürmenin imkanı yoktur, çünkü çok zordur. Yeniden tarlaya ekime başlamak ile yeniden ahıra girmek aynı şey değil” ifadelerini kullandı. Çiğ süt üretim istatistiklerine bakıldığındainek sütü üretimi de yüzde 5.4 azaldı. Ocak ayından bu yana çiğ süt için üreticiye 17.5 lira veriliyor. Oysa maliyetin 21 lira seviyesine geldiği ifade ediliyor. Osman Yardımcı, “Bakanlığa ‘sektör 15 lira versin, devlet de 10 lira vererek desteklesin’ demiştik. Böyle olsaydı şimdi üretim rekorumuz vardı. Üretmeden tüketmek mümkün değil. Örneğin normalda sadece 300 bin buzağı anne karnında ölürdü. Türk veterinerler aşı geliştirdi ve 200 binini yaşattı. Bakın bu bizi ithalattan kurtaracak bir iyiliktir. Bunun gibi ithalatı bitirecek sistemler üzerinde çalışmalıyız. Besici destekleri var ama keşke yem fiyatı, maliyet artmasa da destek de olmasa. Hayvancılık çok zor. Geriye dönüş zor. Acilen bu alanı toparlamalıyız” diye konuştu. ‘Kurbanlıkta sorun yok’ Osman Yardımcı, küçükbaş ve büyükbaş hayvan varlığında bir sorun olmadığına vurgu yaparken, “Kurban Bayramı için hazırız. Hayvan varlığımız oldukça iyi durumda. Tek endişemiz spekülatörler. Parayı ülkesinden daha çok seven bu tüccarların bir hareketi bile piyasayı yukarı taşıyor. Şu anda stabil giden koşulları bakanlıklar da sürekli denetimle korumaya çalışıyor” dedi.