Evrenin kayıp maddesi bulundu: "Bu daha önce hiç olmamıştı"

İki yeni çalışma, uzun süredir aranan "kayıp maddenin" galaksiler arasındaki boşlukta yer aldığını doğruladı.Evrenin madde ve enerji içeriğinin yalnızca yüzde 5’i; yıldızlar, gezegenler, insanlar ve galaksiler gibi "normal madde"den oluşuyor. Geri kalanının ise karanlık madde ve karanlık enerjiden oluştuğu varsayılıyor. Üstelik bu iki gizemli bileşenin ne olduğuna dair net bir bilgi hâlâ yok.Üstelik "normal" madde konusunda da büyük bir belirsizlik var. Uzun süre bu maddenin üçte birinden fazlası hesaba katılmadı. Daha önce geliştirilen kozmollojik modeller, bu kayıp kısmın galaksiler arasındaki boşlukta var olduğunu göstermiş ama bu doğrulanamamıştı.Simülasyonlara göre bu kayıp madde galaksiler arasındaki boşlukta, yani kozmik ağın ince iplikçiklerinde yer alıyordu.Şimdi ise birbirinden çok farklı yöntemler kullanan iki bağımsız ekip, bu maddenin gerçekten de orada olduğuna dair veriler elde etti.FRB'LERİ KULLANDILARParlak bir yıldızın sönük bir gezegenden daha kolay bulunması gibi, devasa ve parlak galaksileri tespit etmek görece basitken, galaksiler arası seyrek gazı yakalamak büyük bir zorluktu.Bu zorluğu aşmak için bilim insanları, Hızlı Radyo Patlamaları (Fast Radio Bursts – FRB) adı verilen olağanüstü güçlü ve kısa süreli radyo sinyallerini kullanmaya başladı. Bu sinyaller, galaksiler arası ortamdan geçerken frekansları yayılıyor (dağılıyor) ve bu yayılma miktarı, aradan geçen maddenin yoğunluğunu ölçmeyi sağlıyor.Çalışmanın başyazarı, Harvard Üniversitesi'nden Dr. Liam Connor, “FRB'ler galaksiler arası ortamın sisini delip geçiyor. Işığın ne kadar yavaşladığını hassas şekilde ölçerek bu görünmeyen sisi tartabiliyoruz” diyor.Bu çalışmada 69 FRB incelendi. En yakını 11,7 milyon ışık yılı uzaklıktaydı. En uzak olanı ise 9,1 milyar ışık yılı uzaklıktan gelen FRB 20230521B, şu anda bilinen en uzak FRB unvanını taşıyor.Radyo dalgalarıyla yapılan bu keşif, tamamen farklı bir yöntemle, X-ışını gözlemleriyle de doğrulandı. Galaksiler arası bu gaz milyonlarca derecelik sıcaklıkta olduğu için zayıf da olsa X-ışınları yayıyor. Ancak yoğunluğu çok düşük olduğu için X-ışını gözlemleri oldukça zor.Bu noktada Avrupa Uzay Ajansı’nın XMM-Newton uydusu ile Japonya’nın Suzaku X-ışını teleskobu devreye girdi. Suzaku zayıf gazı tespit ederken, XMM-Newton bu gazın içindeki ve arkasındaki diğer kaynakları tanımladı. İki teleskop birlikte, Dünya’dan 1 milyar ışık yılı uzaklıktaki Shapley Süperkümesi'ni inceledi. Bu devasa yapı, Güneş’in kütlesinin 10 milyon milyar katına sahip ve 8 binden fazla galaksi barındırıyor.Araştırmacılar, süperkümenin iki ucu arasında 23 milyon ışık yılı uzunluğunda bir madde ipliği (filament) olduğunu varsaydı.Karşılaştırmak gerekirse bu, Samanyolu’nun çapının 230 katına denk geliyor. Sonunda yapılan ölçümler, bu filamentteki gaz miktarının, kozmolojik modellerle birebir örtüştüğünü gösterdi.Araştırmanın başyazarı, Hollanda’daki Leiden Gözlemevi’nden Konstantinos Migkas, “Sonuçlarımız ilk kez kozmoloji modelleriyle tam anlamıyla örtüştü. Bu daha önce hiç olmamıştı” dedi.“Görünüşe göre simülasyonlar başından beri doğruymuş.”EVRENİN YAPISINI ANLAMAKBilim insanlarına göre halaksiler evrende rastgele dağılmıyor; aksine, kozmik ağ adı verilen geniş bir yapının parçaları olarak yer alıyorlar. Bu ağ; galaksiler, gaz bulutları ve galaksi kümelerinin birbirine bağlandığı devasa bir örümcek ağına benziyor.Kayıp maddenin bu ağda yer aldığının kanıtlanması, evrenin nasıl oluştuğunu ve nasıl evrileceğini anlamak açısından büyük bir sıçrama anlamına geliyor. Aynı zamanda, evrende yaşam, galaksi oluşumu ve büyük ölçekli yapıların davranışlarıyla ilgili teorilere daha sağlam bir zemin sağlıyor.FRB verilerine dayanan çalışma Nature Astronomy dergisinde yayınlanırken, Shapley Süperkümesi’ndeki gaz filamentine dair ölçümler ise Astronomy & Astrophysics dergisinde yayınlanan bir makelede açıklandı.

Yorumlar

Teknoloji haberleri

Habertürk

Yorumlar

Benzer Haberler

CHP'li Başarır'dan AKP'ye 'Kenan Evren'li tepki

James Webb Uzay Teleskobu evrenin bilinmeyenlerine ışık tutuyor

Bilim insanlarından şaşırtıcı teori: Evren büzülmeye başlayacak

Evrenin en büyük haritası yayımlandı

Evrenin sonu nasıl olacak? Büyük donma mı, büyük çöküş mü?

Evreni anlayış biçimimizi değiştirecek teleskoptan ilk görüntüler

10 yıllık arayış sona erdi: Evrenin "kayıp maddesi" bulundu

Dünyanın en güçlü kamerası evreni fotoğrafladı

Evrenin derinliklerinden gelen sinyal çözülmenin eşiğinde

Bilim insanlarından korkutan teori: "Evrenin kendi imha düğmesi var"

Teknoloji haberleri

Türk Telekom'da İskender Pala ataması

Yayalar olarak 30 yılda çok daha hızlı yürümeye başladık

AKP'li meclis üyesi silahlı saldırıda yaşamını yitirdi

Eskişehir'de korkunç kaza kamerada: Yola çıkan çocuk can verdi

Ünlü fenomen Mika Can Raun'un erkek arkadaşı, çalışanı hastanelik etti

Arel Gültekin'ten ikinci altın madalya

Rusya'da düşen yolcu uçağının yeni görüntüleri ortaya çıktı! Dikkat çeken detay...

Bakan kötü haberi verdi: 'Çok riskli' diyerek yarını işaret etti

Ankara Valiliği duyurdu! Sıcaklıklar arttı, 'mangal yasağı' geldi

Apple, App Store için yeni yaş sınırları getirdi

Xbox Free Play Days kapsamında kısa süreliğine ücretsiz olan oyunlar

Ekrem İmamoğlu'nun 'Cumhurbaşkanlığı Aday Ofisi' açılacak: Tarih ve saat verildi...

Henry Onyekuru: Futbola tekrar dönebilmek için Gençlerbirliği’ni tercih ettim

Türk Telekom'da Yiğit Bulut'un yerine İskender Pala atandı

Trabzonsporlu futbolcular yağmurlu havada taraftarıyla buluştu

Fenerbahçe'den sermaye artırımı başvurusu

Yılmaz Tunç, eleştirilere dayanamadı: Niye rahatsız oluyorsunuz?

Arınç bile isyan etti: Bu karar vicdanla bağdaşmaz

Yerli dron avcısı İLTER, IDEF 2025'te

Google yeni yapay zeka hizmeti Opal'ı duyurdu

Katı altının sınırlarını zorlayan deney

Steam, Türkiye'de en çok satılan oyunlar açıklandı

Google'dan Afrika'ya yapay zeka için 37 milyon dolarlık yatırım

IDEF 2025'te 84 bin 800 yerli tabanca teslimatı için sözleşme

Boğaziçi Ventures'dan, IDaNote yatırımı

520 milyon dolar yüksek teknolojili güneş ekipmanı yatırımı

CIA’in istihbarat sitesi hacklendi: Casus programları tehlikede

Talcid

28 milyon imza olana kadar devam

Merkez tedirgin olmasına rağmen faizi 3 puan indirdi

Belediye CHP’li diye, halka bu kadar zulmedilir mi?

Türkiye 10 şehidine ağlarken AKP'li başkanın oğlu Orman Müdürlüğü'nde doğum günü kutladı

Cari açık yükü de halkın üstüne kaldı

İşçi canını ortaya koydu iktidar bir zam yapamadı

Faiz %43’e çekildi piyasa şüpheli

Kanal İstanbul’un ‘Kıymet’li müteahhidi ihale rekoru kırıyor

SÖZCÜ TV’ye çifte basın özgürlüğü ödülü

Orman yangınları nedeniyle 2 bin 619 kişi güvenli bölgelere alındı

Olmak ya da olmamak

Kredi kartı faiz oranlarında değişiklik

Arda Turan: Tur daha bitmedi

Ole Gunnar Solskjaer: Hayal kırıklığına uğradık

Sezonun ilk resmi maçında protesto

5 kişi engelli kadını darbetmişti... Bakanlık harekete geçti!

Beşiktaş-Shakhtar Donetsk maçı durdu, Mert Günok çıldırdı

CHP'den Zeydan Karalar iddialarına yalanlama

Yangınların ardından 'kül yağışı' tehlikesi ortaya çıktı; Hava kirlendi, uyarı geldi...

Elon Musk, Vine'ı geri getirmeye hazırlanıyor

On binlerce kullanıcı internetsiz kaldı! Starlink çöktü

Son dakika... Fransa'dan 'Filistin' kararı

Gençlerbirliği'ne Portekizli sağ bek

Beşiktaş, Arda Turan'ı çileden çıkardı

Başakşehir, Bulgaristan'dan avantajlı döndü

Antibiyotiğe dirençli bakteri hızla yayılıyor! Avrupa'da 11 ülkede görüldü

Türkiye, kahramanlarını uğurluyor: Cenazede yürek yakan anlar

OpenAI, GPT-5'i ağustos ayında piyasaya sürebilir

Proton'dan "mahrem" yapay zeka geldi: Lumo kullanıma sunuldu

Ünlü şefin gurur günü: 'Yolun açık olsun evlat'

Aslı Kalaç: Bu yenilgiden ders çıkarmamız gerekiyor

Türkiye'nin sanayi devinin hazin sonu