Extra miljarden voor defensie: fabrikanten schalen op, start-ups ook in de race

"Kijk, hier doe ik het voor." Met een glimlach laat Gerard Zondervan, directeur van Artillerie Inrichtingen Armaments, een foto zien van een van zijn kleinkinderen. Zondervan is in de defensie-industrie gestapt om Nederland - en zijn nageslacht - veilig te houden. Er wappert een NAVO-vlag bij de poort van zijn Tilburgse bedrijf. Camerabewaking, zware hekken, maar er wordt nog geen drone of granaat gemaakt. Dat moet binnen een paar maanden veranderen. De machines om drones te produceren zijn besteld. Het gaat zowel om drones om aanvallen mee uit te voeren als om drones om te verdedigen. Einde dit jaar moeten er een paar honderd mensen werken in de spiksplinternieuwe fabriekshal. "Bij de oude wapenproducenten koop je de artilleriegranaten. Die blijven belangrijk. Nog steeds worden er tienduizenden per dag afgeschoten", zegt de wapenfabrikant. "Aan de andere kant, je ziet gewoon dat het onbemande werk een steeds groter aandeel neemt in het gevecht." "Aan geld en opdrachten geen gebrek" Een deel van de drones die Zondervan wil produceren, gaat naar Oekraïne. AI Armaments hoopt te profiteren van het extra geld dat de NAVO nodig heeft om de defensiecapaciteit van het bondgenootschap te vergroten. De nieuwe norm van 3,5 procent van het bbp voor defensie, plus anderhalf procent voor het vergroten van de weerbaarheid van de samenleving - in totaal vijf procent - moet op de NAVO-top in Den Haag eind deze maand worden beklonken. Vrijdag heeft het demissionaire kabinet besloten de defensie-uitgaven te verhogen met 19 miljard euro, om te voldoen aan die nieuwe norm. "Aan geld en opdrachten geen gebrek", zegt Zondervan, maar een plek om met springstof te werken en de juiste mensen vinden om munitie te maken is een ander verhaal, "met ASML om de hoek, dat vist in dezelfde vijver". Toch melden zich, zegt hij, spontaan mensen die bij hem aan de slag willen. Vuurwerkramp In een dichtbevolkt land als Nederland en bijvoorbeeld de vuurwerkramp van Enschede in het achterhoofd, is het niet eenvoudig een geschikte plek te vinden voor de productie van drones en granaten. Maar Zondervan ziet verandering. "We merken gewoon dat gemeenten ons zelf benaderen in plaats van andersom." Zondervan stelt dat het besef is doorgedrongen dat iedereen belang heeft bij defensie. Met welke gemeenten de ondernemer praat, wil hij niet zeggen, "om het proces niet te verstoren". Een ander probleem zit bij de banken, zegt Zondervan. "Als ze horen dat het om wapens gaat, willen ze eerder je rekening sluiten dan openen." Over 'dual use' producten, die zowel een civiele als militaire toepassing hebben, valt met geldschieters te praten, zegt hij. Maar de meeste financiers houden de deur dicht als het gaat om bijvoorbeeld een kamikazedrone, waarvan Zondervan er duizenden wil maken. Opschalen Bestaande producenten hebben die problemen niet. Een expert als generaal buiten dienst Mart de Kruif denkt dan ook dat snel opschalen het beste kan bij de bedrijven waarmee het ministerie van Defensie al werkt. Denk daarbij bijvoorbeeld aan het Duitse Rheinmetall, de producent van de Leopard-tanks en de Boxer, een licht gepantserd infanterievoertuig, die in Ede wordt geassembleerd. De directeur van Rheinmetall Nederland, Coen van Leeuwen, zegt tegen BNR, dat Ede ruimte heeft om op te schalen. Maar Zondervan denkt dat defensie bij de grote Duitse wapenproducent vooral tegen volle orderboeken zal aanlopen. Hij spreekt van "een wachtlijst van tien jaar". Voor wapenfabrikanten is in Nederland de belangrijkste klant het ministerie van Defensie. "De inkopers van het ministerie wilden altijd het beste product voor de beste prijs hebben", zegt strategieconsultant Nick Hageraats van Berenschot. "De juiste stappen zetten en een weloverwogen keuze maken stond daarin centraal, niet snelheid." Dat verandert, zegt hij. "De nadruk leggen op snelheid, grotere aantallen en meer geld, vraagt een andere manier van werken. Dat heeft tijd nodig." 'Stroperige procedures' Fabrikant Zondervan geeft een voorbeeld van "stroperige procedures": voor de invoering van nieuwe munitie staat, met alle testen, vijf tot zeven jaar. "Wie weet waar we dan staan", zegt de ondernemer, die op zijn bureau een 3D-geprinte granaat heeft staan. Hij wijst op de technologische ontwikkelingen op het slagveld in Oekraïne: "Die zijn niet bij te houden. De bestaande bedrijven hebben die kennis ook niet. We moeten het zelf doen, zelf de kennis vergaren", vertelt hij, staand in een grote kooi waar straks drones testvluchten gaan maken. Voor nieuwe wapens kom je uit bij start-ups zoals die van hem, hoopt Zondervan.

Reacties

‘Wij bezorgen haar een extra trauma’: Janne (15) is een van de 34.000 Vlaamse kinderen zonder thuis, jeugdzorg kraakt in alle voegen

2 dagen geleden

NMBS laat komend weekend extra treinen rijden naar de kust

2 dagen geleden

Nederland te afhankelijk van Amerikaans gas, waarschuwt Mijnraad: ’Tijd voor extra strategische reserve anders forse prijsstijgingen’

2 dagen geleden

Laatste nieuws

Verhoeven kan weinig met boegeroep: 'tactisch gevecht dat in mijn top 5 staat'

Nu.nl

Trump zegt tegen Poetin dat oorlog tussen Israël en Iran moet stoppen • Israël doodt minstens 41 Palestijnen die wachten op voedselhulp

ongeveer 5 uur geleden

De Morgen

Klopjacht op schutter die politica en partner doodschoot in huis: dader was vermomd als agent en had ‘dodenlijst’

ongeveer 5 uur geleden

Het Laatste Nieuws

Iran lanceert nieuwe raketaanvallen, Israël roept bevolking op om naar schuilkelders te gaan

ongeveer 5 uur geleden

Het Laatste Nieuws

Klopjacht op 57-jarige man die twee politici en hun partners neerschoot in de VS: verdachte “voor het laatst gezien met cowboyhoed”

ongeveer 5 uur geleden

Het Laatste Nieuws

Met Emma Meesseman en Julie Allemand als uitblinkers: Belgian Cats tanken in uitzwaaimatch tegen Duitsland vertrouwen voor EK

ongeveer 5 uur geleden

Nederland vernedert Schotland op World Cup of Darts, Engeland (Luke Littler én Luke Humphries) uitgeschakeld

De Telegraaf

Israël doodt minstens 41 Palestijnen die wachten op voedselhulp • Luchtafweer geactiveerd in Teheran en zes Iraanse provincies

ongeveer 6 uur geleden

Ooit ondenkbaar, nu plots een optie: kan Israël Iran ontwapenen?

De Morgen

Klopjacht op man die twee politici en hun partners neerschoot in de VS: 57-jarige verdachte “kreeg opleiding van militairen”

ongeveer 6 uur geleden

Het Laatste Nieuws

Israëlisch leger meldt dat het “nu” nieuwe aanvallen uitvoert op Iran, luchtafweer actief in Teheran en zes Iraanse provincies

ongeveer 6 uur geleden

Reacties

Vergelijkbaar nieuws

Jong Frankrijk wint op EK onder 21 door goal in twaalfde minuut van extra tijd

Ook leden PvdD zien extra investeringen in defensie als 'noodzakelijk kwaad'

Extra bewapenen of niet? Defensie-uitgaven splijtzwam Partij voor de Dieren

Nieuwe Navo-norm kost Nederland tot 19 miljard extra per jaar: volgend kabinet beslist waar wordt geschrapt

Nieuwe Navo-norm kost Nederland tot 19 miljard extra per jaar: volgend kabinet besluit waar wordt geschrapt

Demissionair kabinet: NAVO-norm naar 3,5 procent, miljarden euro's extra voor defensie

Miljarden extra euro’s naar defensie: kabinet stelt Navo-norm van 3,5 procent vast

Roxy Dekker geeft eind november extra avondshow in AFAS Live: ’Alle kaarten waren in twee minuten weg’

‘Wij bezorgen haar een extra trauma’: Janne (15) is een van de 34.000 Vlaamse kinderen zonder thuis, jeugdzorg kraakt in alle voegen

NMBS laat komend weekend extra treinen rijden naar de kust

Nederland te afhankelijk van Amerikaans gas, waarschuwt Mijnraad: ’Tijd voor extra strategische reserve anders forse prijsstijgingen’

VN-atoomwaakhond uit kritiek op Iran, dat daarop extra kerninstallatie aankondigt

VN-atoomwaakhond haalt uit naar Iran, dat extra kerninstallatie aankondigt

Trump stuurt 2.000 “extra” leden Nationale Garde en 700 mariniers naar Los Angeles: “Hij zal niet toegeven”

Trump stuurt 2.000 “extra” leden Nationale Garde naar Los Angeles: “Hij zal niet toegeven”

Trump stuurt 2000 ’extra’ leden Nationale Garde naar Los Angeles

2.000 extra militairen Nationale Garde en honderden mariniers naar Los Angeles

Trump mobiliseert 2.000 extra soldaten en 700 mariniers om protesten in Los Angeles tegen migratiebeleid te stoppen

Belgen verdeeld over extra geld voor Defensie, 4 op de 10 vrezen dat NAVO ons land niet meer zal verdedigen

Trump stuurt 2000 “extra” leden Nationale Garde naar Los Angeles: “Roekeloos, onzinnig en respectloos”

Laatste nieuws

Verhoeven kan weinig met boegeroep: 'tactisch gevecht dat in mijn top 5 staat'

Eén dode, meerdere gewonden in Israël na nieuwe aanval Iran

Wereldwijde pophype Sombr (19) verovert Nederland: 10.000 fans op wachtlijst voor intiem concert

Rico Verhoeven uitgefloten tijdens titelgevecht: 'Jammer dat ze dat doen'

Een wereld zonder kernwapens is een vrome wens gebleken

Moet de natuur rechten krijgen?

Laatste kans voor krachtig Frans-Saoedisch vredesplan

Journalist Rita Baroud vluchtte uit Gaza. ‘Zelfs vreugde is een vorm van verraad’

Doden in Israël en Iran na weer een reeks raketaanvallen

Rico Verhoeven slaat wéér toe in een snel verveeld Ahoy: ’Waarom wil iedereen dat ik stop?’

Militaire parade in Washington begonnen, zeker honderd protesten in steden

Van Vroonhoven wil geen lijsttrekker worden van NSC, minister Van Hijum schuift zichzelf naar voren als kandidaat

Iran en Israël voeren over en weer nieuwe aanvallen op elkaar uit

Live F1 | Reacties na tweede plek Verstappen en pole Russel in GP Canada

Live GLORY 100 | Verhoeven zegt 'sorry' voor gebrek aan spektakel in gevecht

Verhoeven blijft wereldkampioen kickboksen na zakelijke zege op Vakhitov

Politie maakt naam bekend van gezochte man Minnesota die politicus doodschoot

Verstappen moe van vragen over penaltypunten: 'Kinderachtige tijdverspilling'

Bekijk de startopstelling voor de GP van Canada met Verstappen op plek twee

Jong Frankrijk wint op EK onder 21 door goal in twaalfde minuut van extra tijd

Russell klopt Verstappen op de valreep en pakt pole in Canada

“Kunnen niet onder favorietenstatus uit”: Belgian Cats tanken in uitzwaaimatch vertrouwen voor EK

Israël raakt twee brandstofdepots in Teheran

Rico Verhoeven verslaat Artem Vakhitov en is voor de veertiende keer wereldkampioen

Herbeleef: Rico Verhoeven verslaat passieve Artem Vakhitov en behoudt wereldtitel

LIVE | Iran voert luchtaanvallen uit op Israël: ’Meerdere gewonden bij raketinslag op woning’

Max Verstappen is tevreden, George Russell grapt: ’Ik heb nog een paar punten op mijn licentie over’

Bokser Kraus wint ook zesde partij als prof overtuigend

Gaat Coenradie de kar trekken bij JA21? ‘Zou écht crazy zijn’

Eddy van Hijum wil lijsttrekker van NSC worden, Nicolien van Vroonhoven ziet er vanaf

George Russell komt als een duveltje uit een doosje en troeft Max Verstappen af in strijd om pole position in Canada

LIVE F1: Max Verstappen klopt Oscar Piastri, maar wordt verrast door George Russell in kwalificatie Canada

Onderzoeksjournalist Olivier van Beemen wint Brusseprijs

Live F1 | Verstappen op koers voor verrassende poleposition in Canada

Van Vroonhoven wil geen lijsttrekker worden van NSC bij Tweede Kamerverkiezingen

Live GLORY 100 | Wereldtitelgevecht Verhoeven tegen Vakhitov in ronde 3

Rusland geeft meer dan 1.200 lichamen terug aan Oekraïne bij gevangenenruil

Trump zegt tegen Poetin dat oorlog tussen Israël en Iran moet stoppen • Israël doodt minstens 41 Palestijnen die wachten op voedselhulp

Klopjacht op schutter die politica en partner doodschoot in huis: dader was vermomd als agent en had ‘dodenlijst’

Iran lanceert nieuwe raketaanvallen, Israël roept bevolking op om naar schuilkelders te gaan

Klopjacht op 57-jarige man die twee politici en hun partners neerschoot in de VS: verdachte “voor het laatst gezien met cowboyhoed”

Met Emma Meesseman en Julie Allemand als uitblinkers: Belgian Cats tanken in uitzwaaimatch tegen Duitsland vertrouwen voor EK

Nederland vernedert Schotland op World Cup of Darts, Engeland (Luke Littler én Luke Humphries) uitgeschakeld

LIVE | Iran lanceert raketten, Israëlis opgeroepen om naar schuilplaats te gaan

LIVE F1: Max Verstappen naar Q2 na superspannend eerste deel, slecht nieuws voor Yuki Tsunoda

Nicolien van Vroonhoven wil geen lijsttrekker van NSC worden

LIVE Glory: Rico Verhoeven verdedigt zijn wereldtitel tegen Artem Vakhitov

Potsierlijk akkoord bevestigt beeld dat politici alleen met zichzelf bezig zijn

Live F1 | Coureurs bereiden zich voor op kwalificatie in Montreal

Van Veen en Noppert slopen Schotten op World Cup, afgang Littler en Humphries

Ben Saddik teleurgesteld na snel einde op GLORY 100: 'Wilde op één been door'

Recensieoverzicht Materialists 'Moderne liefde als zakendeal met scherpe observaties'

Politie haalt dronken man op fatbike van de A10 in Amsterdam

Van Vroonhoven geen lijsttrekker van NSC bij Tweede Kamerverkiezingen

Israël doodt minstens 41 Palestijnen die wachten op voedselhulp • Luchtafweer geactiveerd in Teheran en zes Iraanse provincies

Ooit ondenkbaar, nu plots een optie: kan Israël Iran ontwapenen?

Beelden tonen hoe reddingshelikopter twaalf vermiste duikers uit zee redt