Hoe Mitra Nazar Turkije in vijf jaar van hoop naar vrees zag gaan

Na vijf jaar neem correspondent Mitra Nazar afscheid van Turkije, een land dat op een keerpunt staat. Vijf jaar geleden verhuisde ik voor de NOS naar Istanbul. Kort na mijn aankomst ging het land in covid-lockdown. Een van de grootste, meest bruisende en luidruchtigste steden ter wereld was opeens stil, de straten uitgestorven. Zeemeeuwen en straatkatten hadden het rijk alleen, terwijl miljoenen mensen opgesloten zaten in hun huiskamer op de vlucht voor het onzichtbare virus. Een behoorlijk gekke tijd om te beginnen aan een nieuw correspondentschap, kan ik zeggen. Ondanks het besmettingsgevaar ontwaarde ik in het begin een hoopvolle stemming op mijn nieuwe standplaats. Turkije had turbulente jaren achter de rug. Veel aanslagen, een mislukte staatsgreep, en vooral groeiende repressie. De democratie, persvrijheid en mensenrechten stonden zwaar onder druk. President Erdogan had de touwtjes van de macht elk jaar een stukje steviger in handen genomen. Maar in de zomer van 2019 was er iets gebeurd dat weinig mensen nog voor mogelijk hadden gehouden. De oppositie versloeg Erdogans AK-partij op lokaal niveau in belangrijke steden als Ankara en Istanbul. Vooral Istanbul was belangrijk: Erdogan was de belangrijkste stad en het economische hart van Turkije kwijtgeraakt, aan een talentvolle politicus genaamd Ekrem Imamoglu, die de burgemeester werd. Mensen die snakten naar verandering zagen bewijs dat Turkije nog niet helemaal was afgegleden, dat het nog mogelijk was om de zittende macht weg te stemmen. Er was hoop dat zoiets ook landelijk zou kunnen gebeuren. Die bleek ijdel. In mei 2023 zag ik Erdogan de presidentsverkiezingen opnieuw winnen. De oppositie had zich meer verenigd dan ooit tevoren, maar het was niet genoeg. Dat hij nipt won, en pas in de tweede ronde, is wel van belang. Het is allang niet meer zo dat Erdogan verkiezingen wint omdat hij razend populair is, zoals in de eerste jaren van zijn leiderschap. Voor de man die het land al twee decennia vrij solistisch leidt, is de steun flink afgenomen. Maar mensen durfden een machtswisseling in tijden van crisis niet aan, en ze vertrouwden de oppositie niet. In een land waar de macht zo gecentraliseerd is, is de zittende leider de enige die het land weer uit de crisis kan trekken, is vaak de gedachte. 'Wie Istanbul wint, wint Turkije' Intussen bleef Imamoglu een bedreiging voor Erdogan. In alles werd hij in Istanbul tegengewerkt door de regering in Ankara. Hij werd geplaagd door rechtszaken, maar won in 2024 opnieuw lokale verkiezingen. "Wie Istanbul wint, wint Turkije", zei Erdogan toen hij in de jaren 90 zelf burgemeester van Istanbul. Imamoglu kwam te dichtbij, weten we nu. In de vroege ochtend van 19 maart zagen we live op televisie hoe politiewagens de ambtswoning van de burgemeester omsingelden. De politie viel het huis binnen en Imamoglu werd meegenomen. Verdacht van corruptie en het leiden van een criminele organisatie zit de burgemeester van Istanbul inmiddels alweer vier maanden in de zwaarst beveiligde gevangenis van het land. Voor veel Turken was nu wel duidelijk dat Erdogan en zijn entourage koste wat het kost aan de macht willen blijven en bereid zijn ver te gaan. De pijlen zijn niet alleen gericht op Imamoglu. De regering heeft de aanval ingezet op diens partij, de CHP, ooit opgericht door Mustafa Kemal Atatürk, de stichter van het moderne Turkije. Honderden partijleden zijn dit jaar opgepakt, vijftien CHP-burgemeesters zitten in de gevangenis. Zonder aanklacht, in voorarrest. Bewijs is afwezig, flinterdun of 'vertrouwelijk'. Justitie houdt vol dat het onafhankelijk opereert, maar Erdogan houdt zich in toespraken niet in. Hij noemt de CHP een corrupt netwerk dat functioneert als een "octopus, wiens armen zich uitstrekken over het hele land en daarbuiten". De vrees is dat de arrestaties na de zomer zullen doorgaan. Net zo lang tot er van de oppositie weinig meer over is. Wegkijkende leiders Dit gebeurt allemaal terwijl de internationale gemeenschap wegkijkt. Met Trump ("Ik heb respect voor Erdogan") in het Witte Huis, en Europa's afhankelijkheid van de Turkse defensie-industrie vanwege spanningen met Rusland, weet Erdogan dat hij niet al te veel kritiek van buitenaf hoefde te vrezen. Hij heeft gelijk. De meeste Turken, ook degenen die op Erdogan stemmen, weten dat dit soort arrestaties politiek gemotiveerd zijn. Zo gaat het nou eenmaal in Turkije, hoorde ik mensen zeggen. Wat er in Turkije gebeurt, staat niet op zichzelf. Anne Applebaum beschrijft in Autocracy Inc. hoe autoritaire leiders wereldwijd steeds meer van elkaar leren, elkaars tactieken overnemen en elkaars regimes normaliseren. Erdogan past in dat rijtje, sterker nog: hij is een van de pioniers. Net als Orbán in Hongarije en Poetin in Rusland, gebruikt hij verkiezingen als legitimatie, maar zorgt hij dat het speelveld al lang voor de stembusgang ongelijk is. Ruim 23 jaar lang bouwde Erdogan een controlestaat met grip op media en een loyaal juridisch apparaat. Nu plukt hij daar de vruchten van. Werd Turkije eerder beschreven als 'competitief autoritair systeem', nu is de Turkse regering op weg een volledige autocratie te worden, schrijft politiek analist Gonul Tol. "Een autocratie in de stijl van Rusland, waarin de president zijn tegenstanders zelf uitkiest en verkiezingen alleen nog show zijn." Geest terug in de fles Vijf jaar na mijn aankomst in Turkije moet ik concluderen dat de hoop die ik in het begin aantrof, naar de bodem van de put is gezonken. Na de arrestatie van Imamoglu zagen we massa's mensen de straat op gaan, ogenschijnlijk onbevreesd. Maar de geest ging al gauw weer in de fles. De demonstrerende studenten die ik sprak durven zich niet langer uit te spreken, bang dat ook zij worden opgepakt. Studenten, journalisten, activisten, advocaten; ze liggen allemaal in de vuurlinie. Dat was al zo, maar sinds dit jaar is het in Turkije nog een tandje gevaarlijker geworden om te strijden voor democratie. Ongeëvenaarde solidariteit In vijf jaar zag ik Turkije in al haar rauwheid. Ik was er tijdens protesten, bosbranden, aardbevingen en twee verkiezingen. Ik sprak familieleden van politieke gevangenen, nabestaanden van vermoorde vrouwen, ouders van kinderen die onder het puin lagen. Ik sprak dappere mensen die blijven strijden voor gelijke kansen en vrijheid. Bovenal zag ik de ongeëvenaarde solidariteit van de Turkse bevolking in de moeilijkste tijden. Dan heb ik het vooral over de aardbevingen van februari 2023, waarvan de beelden altijd op mijn netvlies zullen blijven staan. Hoe mensen alles uit hun handen lieten vallen om hun landgenoten uit het puin te graven, heeft diepe indruk op me gemaakt. Dat zegt misschien veel meer over Turkije, dan het verhaal van een steeds autocratischer wordende regering. Ik heb Turken leren kennen als de meest dappere en veerkrachtige mensen. Ik heb gezien hoe hoop ook weer opeens terug kan komen. Een slogan uit Imamoglu's campagne luidt "Her sey cok guzel olacak": alles komt goed. Zelfs nu, na alle arrestaties van dit jaar, zijn mensen ervan overtuigd dat er betere tijden aankomen.

Reacties

Laatste nieuws

In plaats van terug te slaan, vernedert de EU zich door voor Trump te buigen

De Morgen

Soms ontplofte het bij ‘De Standaard’, en dan realiseerde ik me onvoldoende welke schade ik aanrichtte’: Peter Vandermeersch

ongeveer 3 uur geleden

De Morgen

StuBru-gezicht Nona Van Braeckel is klaar voor haar eerste Antwerp Pride: ‘Eindelijk vertel ik vrijuit over mijn geaardheid’

ongeveer 3 uur geleden

‘Die eerste kus was zo intens dat ik hem onderbrak’: tussen de lakens met Raf Walschaerts en Katrien De Bruycker

De Morgen

Reacties

Laatste nieuws

In plaats van terug te slaan, vernedert de EU zich door voor Trump te buigen

‘De drempel om mijn ware aard te tonen lag nog te hoog’: Studio Brussel-gezicht Nona Van Braeckel over haar coming-out

‘Ik vind de rust van onze monogame relatie wel deugddoend’: tussen de lakens met Raf Walschaerts en Katrien De Bruycker

Het wordt warmer en warmer: komende week op grote schaal dertig graden of meer

Peter Bosz kraakt ook kritische noten na sterke start PSV: ’Ziek van die tegengoal’

Politie zoekt beelden van dodelijke schietpartij in Amsterdam

Frisbeester Floor Keulartz: ’Zo’n zweefduik als bij die kopbal van Robin van Persie maken wij heel vaak’

LIVE | Zondag verloopt zonnig en zomers maar het wordt nog veel warmer: komende week tropische temperaturen verwacht

Sander (33) zijn droomvakantie naar Cuba werd horrorreis door knokkelkoorts: ’Meer dood dan levend in ziekenhuis’

Uitblinker Tijjani Reijnders solliciteert tijdens generale repetitie Manchester City naar basisplaats

Twee Japanse boksers (28) overlijden week na boksgala, ’derde deelnemer nog in coma’

Hoe Tim (19) opeens de jongste burgemeester van Duitsland werd: ‘Ik dacht, ik solliciteer gewoon’

Zondag al zomers warm, tropische temperaturen op komst

Defensiereus Rheinmetall heeft één fabriek in Nederland, die alweer te klein is: dit wordt er gemaakt

Dode en gewonden na steekpartij in kroeg in Duitse stad, net over de grens

Hier delen mensen hun ware verhaal: een unieke kijk achter de schermen van verslavingszorg

In Britse roddelpers gaat het dit jaar vooral over de vakantie van William en Catherine: ze gaan te vaak

Honderden Duitse voetbalsupporters raken slaags bij toevallige ontmoeting

NU+ | Telstar met vier 'amateurs' naar ArenA: 'Eredivisie-proof? Ik weet het niet'

Soms ontplofte het bij ‘De Standaard’, en dan realiseerde ik me onvoldoende welke schade ik aanrichtte’: Peter Vandermeersch

StuBru-gezicht Nona Van Braeckel is klaar voor haar eerste Antwerp Pride: ‘Eindelijk vertel ik vrijuit over mijn geaardheid’

‘Die eerste kus was zo intens dat ik hem onderbrak’: tussen de lakens met Raf Walschaerts en Katrien De Bruycker

Live - Tientallen Palestijnen gedood bij Israëlische aanvallen, onder wie burgers die stonden te wachten op voedselhulp

Slopen of renoveren? ‘Je gooit geld tegen iets aan dat de investering eigenlijk niet meer waard is’

Luiers, muffinpapiertjes en talkpoeder: deze lifehacks maken jouw stranddag nog beter

Hoe raken ’soevereinen’ verstrikt in bizar gedachtegoed? ’Alles wat wij weten, moet je 180 graden draaien’

Investeren in crowdfunding razend populair: gelokt door hoge rendementen, maar het is niet zonder risico

LIVE | Witte Huis: Trump staat open voor top met Poetin en Zelenski

Gerben Everts: ’Het is nu aan werkgevers zich volwassen te gaan gedragen’

Duinbrand in Zeeland: ’Zeker drie voetbalvelden groot’

‘Dit moet de vervanger van Willeke Alberti worden!’

Treinen van clashende supporters stoppen tegelijk op station: honderden Duitsers op de vuist

Parkeren op een helling tijdens de vakantie: eerste versnelling inschakelen of niet?

Tienduizenden Israëliërs eisen in Tel Aviv einde aan oorlog in Gaza: ‘Red ons van kabinet van de dood’

Hoe vieren de royals vakantie? Belgische koning haalt zelf zijn croissantjes tijdens vakantie op Frans eiland

Koppel schakelt Ed Sheeran in voor gender reveal van hun baby

'Geld is niet het grootste probleem, dat is de toegang': dit gebeurt er met gulle giften voor Gaza

Brand met veertig auto's bij autosloperij in Wernhout onder controle

Zonnepanelen vaker naar oosten en westen gericht uit 'angst' voor kosten

Oud-premier en oppositieleider Succès Masra veroordeeld tot 20 jaar cel in Tsjaad

Massale knokpartij tussen honderden Duitse voetbalsupporters op treinstation

Tientallen Palestijnen gedood bij Israëlische aanvallen

Benzine en diesel historisch goedkoop in België: waar tankt u super 95 vanaf 1,407 euro per liter?

Noodtoestand afgekondigd in oosten van Canada door bosbranden

Veldslag met 500 voetbalfans op Duits station

Hoe Mitra Nazar Turkije in vijf jaar van hoop naar vrees zag gaan

Lustpil voor vrouwen in de maak, maar hebben ze die wel nodig? ’Vrouwen krijgen seksstoornis aangepraat’

Vijftien migranten uit koelwagen gehaald in Noord-Frankrijk, sommigen met onderkoelingsverschijnselen

Raad jij het woord van de dag?

Vijftien migranten uit Eritrea gered uit koelwagen in Noord-Frankrijk

Duizenden Italianen demonstreren tegen brug tussen Sicilië en vasteland

Europese leiders hameren op rol voor Oekraïne bij onderhandelingen

Nederlanders doneren steeds meer aan Gaza: ‘Sommigen maken tientje over, anderen meteen 250 euro’

Europese landen en Oekraïne komen met tegenvoorstel voor staakt-het-vuren

Nieuw in de supermarkt: advertentieruimte. ‘De marges daarop zijn zóveel hoger’

Vernieuwd Feyenoord krijgt vorm – maar is het genoeg voor ‘de hel’ van Fenerbahçe?

Haïti kondigt noodtoestand af van drie maanden vanwege toenemend bendegeweld

Machtig Albanees drugskartel opgerold, leider gearresteerd in België

Jongen (15) verpletterd door pallet hulpgoe­deren bij voed­seldropping boven Gazastrook

Brand in Zeeuws duingebied, mogelijk na afsteken van vuurwerk

Jongen (15) verpletterd door pallet hulpgoederen bij voedseldropping boven Gazastrook