Javaans-Surinaamse contractarbeiders krijgen na 135 jaar een monument

Vandaag, 9 augustus, is het precies 135 jaar geleden dat de eerste Javaanse contractarbeiders voet aan wal zetten in Suriname. Na de afschaffing van de slavernij in 1863 haalde Nederland tussen 1890 en 1939 vervangende arbeidskrachten uit het huidige Indonesië. Tienduizenden Javanen werden tegen een laag loon en onder erbarmelijke omstandigheden te werk gesteld op de Surinaamse plantages. Na de onafhankelijkheid van Suriname in 1975 kwamen ongeveer driehonderd Javaanse Surinamers naar Nederland, naar het voormalige seminarie Beekvliet in Sint-Michielgestel. Op de Javaanse begraafplaats daar hebben velen van hen, onder wie ten minste 75 contractarbeiders, hun laatste rustplaats gevonden. Om het veelal onbekende verhaal van de Javaans-Surinaamse contractarbeiders te erkennen en eren, wordt deze maand een monument onthuld. Niet vrijwillig Samen met Hariëtte Mingoen was Nurman Pasaribu een van de initiatiefnemers van het herdenkingsmonument. "Helaas kan mijn vader de onthulling niet meer meemaken", zegt zijn dochter Listy Groenland-Pasaribu. "Mijn overgrootmoeder werkte als Indonesische contractarbeider in Suriname. Mensen denken dat de contractarbeiders zelf naar Suriname wilden, maar daar gaat een heel ander verhaal aan vooraf. Als jonge vrouw deed zij boodschappen op de markt in Indonesië en voor ze het wist, werd ze wakker op een schip, onderweg naar Suriname. Eenmaal aangekomen werd mijn overgrootmoeder te werk gesteld op plantage Waterland." Over deze pijnlijke geschiedenis wordt binnen de Javaanse gemeenschap weinig gesproken, merkt Groenland-Pasaribu. "Uit schaamte, pijn en verdriet." "Ik heb mijn overgrootmoeder gekend. Ze sprak niet graag over deze periode van haar leven, waardoor deze verhalen verborgen bleven." "Mijn verhaal is net iets anders. Mijn moeder is geboren in Suriname, maar mijn vader in Indonesië. Hij is uit zichzelf naar Suriname vertrokken, waardoor hij wist hoe zijn verleden in elkaar zat. Veel andere Javanen hebben geen idee waar zij vandaan komen." De vader van Groenland-Pasaribu dook in de geschiedenis van haar overgrootmoeder en wist delen van haar geschiedenis te ontrafelen. "In het dorp waar ze is geboren, werd niets genoteerd. We wisten niet eens zeker hoe oud ze was. Voor haar overlijden kreeg ze de kans om nog een keer naar Indonesië te gaan. Dat was zo'n mooie openbaring voor haar." 'Meer dan slechts een nummer' Ook haar overgrootmoeder vond op de begraafplaats in Sint-Michielgestel haar laatste rustplaats, waar het monument nu ook haar zal eren. "In Nederland wordt er weinig gesproken over de geschiedenis van de Javaanse contractarbeiders. Op de boot waren zij slechts een nummer, maar door het herdenkingsmonument worden ze meer." Nazaten van de Javaans-Surinaamse contractarbeiders zijn juist wel bezig met hun geschiedenis. Zo ook de 28-jarige Amber Moehamadkasbi, die wetenschappelijk onderzoek doet naar Javaanse contractarbeiders. "Als mensen voornamelijk bezig zijn met overleven, is er geen tijd om na te denken over het verleden. Wij, de nieuwe generatie, zijn bezig met helen. Van mijn moeder hoorde ik over de erbarmelijke omstandigheden waarin de contractarbeiders op de plantages moesten overleven", vertelt Moehamadkasbi. Moehamadkasbi zegt dat contractarbeiders zo goed als vogelvrij waren door de poenale sanctie, het systeem dat slavernij verving in Suriname. Arbeiders hadden nauwelijks rechten maar konden zwaar worden gestraft voor contractbreuk. "Door de poenale sanctie kregen Nederlandse plantagehouders vrij spel. Ze mochten contractarbeiders verkrachten, verminken en misbruiken. Wandaden werden beschermd. Zo heftig was het voor onze voorouders, die heel sterke en veerkrachtige mensen waren. Deze heftige dingen hebben veel leed veroorzaakt, intergenerationeel trauma." Trots en verdriet Met haar onderzoek hoopt Moehamadkasbi meer licht te schijnen op dit deel van de Nederlandse geschiedenis, iets wat volgens haar te weinig gebeurt. "Het is dubbel. Enerzijds kom ik nader tot de contractarbeiders en voel ik veel trots. "Anderzijds maakt het me verdrietig. Hoe heeft het zo ver kunnen komen? In Nederland wordt de geschiedenis van voormalig Nederlands-Indië geromantiseerd. Over de negatieve impact op de gemeenschap wordt gezwegen. Het gaat vooral om het geld dat er werd verdiend." De koloniale doorwerking is nog altijd voelbaar in de huidige samenleving, stelt ze. "Nazaten worden voorzien van foute informatie, dat contractarbeiders vrijwillig naar Suriname gingen. Ook is er nog altijd geen sprake van sociale gelijkheid. Voor nazaten is het belangrijk dat ze historisch bewustzijn krijgen. Onze plek in Nederland is ons niet gegeven, maar is verdiend." "We moeten de Javaanse contractarbeiders herdenken en hen vieren. We zijn belangrijk geweest. Ik gun alle nazaten het gevoel dat ze hier mogen zijn, want op basis van onze geschiedenis hebben we daar recht op."

Reacties

Laatste nieuws

De Morgen

Pride kleurt de straten, maar intern is de gemeenschap steeds verdeelder: ‘We moeten terug naar de tekentafel’

ongeveer 1 uur geleden

De Morgen

Beste politici, dit ging toch ‘nooit opnieuw’ gebeuren?

ongeveer 1 uur geleden

De Morgen

The Smashing Pumpkins op de Lokerse Feesten: anderhalf uur, daarmee moesten we het doen. Maar wát een anderhalf uur ★★★★☆

ongeveer 1 uur geleden

De Morgen

Live - Zelensky: ‘Oekraïners zullen land niet afstaan’ • Vance praat in VK met Europese veiligheidsadviseurs over Oekraïne

ongeveer 1 uur geleden

De Telegraaf

Kattenasiel Little Jungle in Olen vangt kittens uit vuilniswagen op: “We verloren al duizenden euro’s door boetes, maar elk dier telt”

ongeveer 2 uur geleden

Erehaag van applaus voor wandelaars tijdens zonnige Dodentocht in Bornem

Het Laatste Nieuws

Amerikaanse weerman krijgt bakken kritiek nadat hij live tijdens weerbericht over zware storm vrouw sms’te: ’Onprofessioneel’

ongeveer 3 uur geleden

Eigenaar pro-Trumprestaurant (28) aangehouden door immigratiedienst VS, uitzetting dreigt

De Telegraaf

Reacties

Laatste nieuws

Pride kleurt de straten, maar intern is de gemeenschap steeds verdeelder: ‘We moeten terug naar de tekentafel’

Beste politici, dit ging toch ‘nooit opnieuw’ gebeuren?

The Smashing Pumpkins op de Lokerse Feesten: anderhalf uur, daarmee moesten we het doen. Maar wát een anderhalf uur ★★★★☆

Live - Zelensky: ‘Oekraïners zullen land niet afstaan’ • Vance praat in VK met Europese veiligheidsadviseurs over Oekraïne

Eeuwenoude kathedraal in Córdoba in brand gevlogen

Oud-hoofdredacteur De Telegraaf Eef Bos (78) overleden

Filippo Baroncini in kunstmatige coma na val in Ronde van Polen

Is stierenvechten bezig aan een comeback onder jongeren in Spanje? ’Het einde van de show is wel wreed, ja’

Ebru Umar: politici beloven van alles maar het lukt niet eens om onze straten schoon te houden

LIVE | Amerikaanse gezant Witkoff praat op Ibiza met premier Qatar over einde oorlog Gaza

LIVE | Amerikaanse vicepresident JD Vance praat in VK met Europese veiligheidsadviseurs over Oekraïne

Horrorweek prins Andrew compleet: ’Dochters Beatrice en Eugenie diep beschaamd door biografie over hun vader’

Zuid-Korea: Noord-Korea verwijdert luidsprekers in grensgebied

Duits museum organiseert tentoonstelling voor naakte bezoekers

Wierd Duk: ‘Poetin vindt Zelenski een marionet van het westen’

LIVE | Drukste moment vakantieverkeer Frankrijk voorbij, elders wel ’opvallend’ druk

Gooische vrouwen-acteur Kasper van Kooten stelt nieuwe vriendin Heleen voor: ’De wereld mag ons zien’

OnlyFans-model verklapt: 'Dát vinden mannen fantastisch!'

Als een koning woont Koos op een bunker: ‘Mijn vader zei, we bouwen er gewoon bovenop’

Dierenarts rekent hogere tarieven: dit helpt je onvoorziene kosten voor te zijn

Aangehouden echtgenoot in Veldhoven meldde zelf bij politie dat zijn vrouw dood was

Ongeluk op megacruiseschip: man gewond nadat doorzichtige wand van glijbaan breekt

Man die sigaret aanstak met vlam oorlogsmonument krijgt voorwaardelijke celstraf

Wembley onderzoekt of honderden Oasis-fans zonder kaart toch stadion inkwamen

Kasper van Kooten is weer gelukkig in de liefde en deelt foto van nieuwe vriendin

Europa zucht onder tropische hitte: temperaturen van boven 40 graden verwacht

NU+ | Drommel is bevrijd van reserverol: 'Nooit tweede kans gehad bij PSV'

United haalt voor derde keer deze zomer aanvaller van meer dan 70 miljoen euro

Zelensky zet ontmoeting tussen Trump en Poetin op scherp: 'Geven geen land op'

Kattenasiel Little Jungle in Olen vangt kittens uit vuilniswagen op: “We verloren al duizenden euro’s door boetes, maar elk dier telt”

Erehaag van applaus voor wandelaars tijdens zonnige Dodentocht in Bornem

Brand in rijwoning in Gentse binnenstad zorgt voor hevige rookontwikkeling

Jonge schutter verwondt drie personen aan Times Square in New York

Taxiheld spoort eigenares luxetas van 100.000 euro op en wordt beloond met droomreis

Man die sigaret aanstak met eeuwige vlam in Parijs veroordeeld

Ruim 1200 kilometer file in Frankrijk rond piek zwarte zaterdag

Wolf neemt zomerpauze: aantal aanvallen op schapen daalt flink

Meer bezoekers en meer concerten, toch draaien poppodia steeds meer verlies

Na 80 jaar herdenkt Nagasaki de atoombom in tijden van herbewapening

‘Als ik me zorgen maak over dat hele aankomende ouderschap, is zij de persoon bij wie ik mijn hart lucht’

‘Voor Oekraïne dreigt zich een nachtmerrie-scenario te ontvouwen’

Steven Kazàn focust zich op gezin na breuk met Jamie

Freya (39) is adult creator: ’Mijn dochter hoeft dit niet te zien’

Benjamin Sesko voor 76,5 miljoen euro van Leipzig naar Manchester United

Legendarische catalogus en Sylvie Meis als covergirl: waarom pionier in thuiswinkelen Otto toch ten onder ging

Handboogschutter Mike Schloesser pakt goud op Wereldspelen in China

Topman Emirates waarschuwt Nederland: ’Krimp Schiphol leidt tot reacties van andere landen’

Vermoeiende woke-ingrediënten eindelijk achter gelaten: deze Star Trek is de moeite waard

Damrak lonkt: ’meerdere miljardenbedrijven overwegen beursgang in Amsterdam’

Historische moskee in Zuid-Spaanse Córdoba heropend na brand

LIVE | Rubio hekelt Franse erkenning Palestijnse staat: ’Daardoor liepen onderhandelingen met Hamas stuk’

Amerikaanse weerman krijgt bakken kritiek nadat hij live tijdens weerbericht over zware storm vrouw sms’te: ’Onprofessioneel’

Eigenaar pro-Trumprestaurant (28) aangehouden door immigratiedienst VS, uitzetting dreigt

Man (47) die sigaret opstak met gedenkvlam oorlogsmonument Parijs veroordeeld: ’Domheid van de eeuw’

Praat mee: Zou jij vrienden (en collega’s) kunnen blijven als je partner verliefd is op een ander?

Spectaculair: Spider-man slingert door de straten van Glasgow

Meerderheid grillworst uit de supermarkt scoort onvoldoende, de winnaar verrast

Aangehouden echtgenoot dode vrouw stapte eerder zelf naar politie om te zeggen dat zijn vrouw was overleden

De jonge Femke Halsema was in Enschede opvallende ‘kakbal’: ‘Iemand die altijd in de contramine ging’

Spanje, Frankrijk en Turkije zetten zich schrap voor aanhoudende hitte