Evin bedelini düşük gösteren radara takıldı

HER YERDEN BİLGİ TOPLANIYOR Hazine ve Maliye Bakanlığı, gayrimenkuller üzerinden elde edilen gelirler ile ödenmesi gereken vergi ve harçları mercek altına aldı. Mekansal Veri Analiz (MEVA) sistemini devreye alan bakanlık, beyanname, bildirim, yoklama gibi bilgilerin yanı sıra tapu ve kadastro, ikametgah ve yapı belgeleri, banka kredisi ve gayrimenkul ilan bilgileri ile değerleme uzmanları tarafından düzenlenen raporlara ilişkin bilgiler kullanıyor. Bu bilgileri analiz eden bakanlık, bir gayrimenkulün gerçek alım satım ve kira bedelini tespit ediyor. GÖNÜLLÜ OLANA CEZA YOK MEVA kısa süre önce 81 il merkezinde bulunan defterdarlıklarda kullanılmaya başlandı. Gerçek ve güncel satış değerlerinin tespiti için son 2-3 ayda gerçekleşen alım satım işlemleri MEVA üzerinden analiz edildi. Tapuda gösterilen bedeller ile gerçek alım satım tutarları karşılaştırıldı. Bunun sonucunda tapuda gerçek satış değerinden daha düşük bedelle işlem yapılan taşınmazlar tespit edilerek, alıcı ve satıcılardan açıklama istendi. Bu kişiler pişmanlık hükümlerinden yararlandığında ceza almadan eksik ödedikleri harç tutarını tamamlayabiliyor. İLK AŞAMADA 5.9 MİLYAR LİRA Defterdarlıklar tarafından bu yıl içinde gerçekleştirilen alım satım işlemlerine yönelik yapılan çalışmalar neticesinde 16 binden fazla taşınmaz analiz edildi. Tapuda gösterilen değer ile gerçek alım satım bedeli arasında fark olduğu belirlenen taşınmazlara ilişkin 9 bin 150 kişiden açıklama istendi. Şu ana kadar 2 bin 475 kişi gönüllü uyum göstererek 5.9 milyar liralık alım satım bedeli artışı üzerinden 113.9 milyon liralık tapu harcını cezasız olarak pişmanlıkla ödedi. Uyum göstermeyen mükellefler hakkında da vergi incelemesine başlandı. Eksik harçların gönüllü ödenmemesi durumunda bunların yüzde 25 vergi ziyaı cezasıyla tahsili gerekiyor. TAPU HARCI NE KADAR? Tapuda gösterilen satış bedeli üzerinden tapu harcı alınıyor. Tapu harcı, satışı gerçekleştirilen tüm gayrimenkuller için tapuda beyan edilen satış bedelinin yüzde 4’ü olarak hesaplanıyor. Bunun yarısını alıcı, yarısını satıcı ödüyor. Örneğin 5 milyon liraya satılan bir ev için 200 bin lira harç çıkıyor. KİRALARDA DA DURUM BENZER Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek de MEVA’nın kısa süre içinde ülke genelindeki tüm vergi dairelerinde kullanılmaya başlanacağını belirterek, şunları kaydetti: “Böylece her vergi dairesi sorumlu olduğu alan içindeki tüm gayrimenkulleri harita üzerinden birçok bilgiye anında ulaşarak takip edebilme imkanına kavuşacak. Bu sayede alım satım işlemlerinin gerçek değerler üzerinden yapılmasının yanı sıra kiraya verilerek gelir elde edilen ve beyanname verilmesi gereken gayrimenkuller de kolaylıkla tespit edilerek gerekli işlemler hızlıca yapılabilecek.” EVİNİ 5 YIL İÇİNDE SATANLAR DİKKAT! ARSA, MAĞAZA, DÜKKAN... Diğer yandan satın aldıkları gayrimenkulü, alış tarihinden itibaren beş yıl geçmeden satanlar, bundan elde ettikleri kazançlar nedeniyle ‘değer artışı kazancı’ olarak Gelir Vergisi ödemek zorunda. Arsa, mağaza, dükkan, işyeri gibi mülklerini edinme tarihinden itibaren 5 yıl içinde satanlar da vergi verecek. Eğer gayrimenkul 5 yıllık süre geçtikten sonra satılıyorsa elde edilen gelir, vergiye tabi değil. Satışın yapıldığı yıl için belirlenen istisna tutarının (2024 yılı için 87 bin lira) altında kalan kazançlar için yıllık beyanname verilmeyecek. İŞTE ÖRNEK HESAPLAMA Ahmet Bey, 2 Kasım 2022 tarihinde 3 milyon liraya aldığı evi 5 yıl dolmadan 1 Şubat 2024 tarihinde 6 milyon liraya satmış olsun. Bu durumda elden çıkarılan gayrimenkulün endekslenmiş maliyet bedeli 4 milyon 528 bin 185 lira oluyor. Yani bu süre içinde üretici enflasyonuna göre konutun satıldığı tarihteki değeri bu kadar oluyor. Satış bedeli 6 milyon liraydı. Bu tutarı 6 milyon liradan çıkardığımızda 1 milyon 471 bin 815 liraya ulaşıyoruz. 87 bin liralık istisna tutarı da düşüldüğünde vergisi ödenecek net tutar 1 milyon 384 bin 815 lira ediyor (satış esnasında ödenen vergi ve harçlar da düşülebiliyor ama hesapta kullanmadık). Bu gelire yüzde 15-40 arasında vergi tarifesi uygulanıyor. Böylece değer artış kazancı için ödenecek vergi 416 bin 685 lira olarak hesaplanıyor. Ayrıca 672 lira 40 kuruş da Damga Vergisi var. Dolayısıyla Ahmet Bey’in 2 Nisan’a kadar beyanname vererek bu tutarları ödemesi gerekiyordu. MİRAS KALAN MÜLK SATILIRSA Gayrimenkullerin ivazsız (karşılıksız) şekilde elde edilmesi, değer artışı kazancının konusuna girmiyor. Bu çerçevede, kişiye miras kalan gayrimenkulün daha sonra elden çıkarılması halinde elde edilen gelir ne olursa olsun, değer artışı kazancı kapsamında değerlendirilmiyor. Ayşe Hanım, 16 Temmuz 2022 tarihinde kendisine miras kalan apartman dairesini 21 Kasım 2024 tarihinde 5 yıl dolmadan satmış olsun. Bu durumda Ayşe Hanım elde ettiği değer artış kazancı ne kadar olursa olsun vergi ödemeyecek.