Simav sallayınca İstanbul neden hissetti? 'Faylar birbirine izin vermiyor, enerji atılamadı'

Zeynep Dilara Akyürek / Milliyet.com.tr –Dün, Simav Fayı’nın batı ucunda meydana gelen 6.1 büyüklüğündeki deprem sonrası akıllarda pek çok soru belirdi. Aylar önce, nisan ayında İstanbul’da hissedilen 6.2’lik sarsıntıda da 3 aydan uzun süren artçılar yaşanmıştı ancak bu kez, birçok kişi için 'daha farklı' bir artçı aktivite gözleniyordu. Daha büyük artçılar, daha sık aralıklarla meydana geliyor ve sarsıntılar daha fazla hissediliyordu. Sındırgı’daki bu hareketlilik sürerken, 28 Eylül’de Simav Fayı’nın doğusundan yani Kütahya’dan bir sarsıntı daha kaydedildi. Kandilli Rasathanesi’ne göre, büyüklüğü 5.5 olan depremin derinliği 6.1 kilometreydi. Bu sarsıntıdan kısa süre sonra artçı depremler başlamış ve bu kez 'son depremler' listesinde Simav ismi dikkat çeker olmuştu. Pek çok deprem uzmanı ve bilimsel çalışma, Simav için benzer uyarılarda bulunuyordu. 2011 yılında bölgede meydana gelen 5.9 büyüklüğündeki depremde 2 kişi hayatını kaybetmiş, 122 kişi yaralanmıştı. Bölgedeki deprem aktivitesi bununla da sınırlı kalmamıştı. Kütahya’nın geçmişte yaşadığı depremler, bir ilçenin tamamen taşınmasına ve binlerce kişinin göç etmesine neden olmuştu. Yani birkaç parçadan oluşan bu fay, son 30 yılda Kütahya’yı 4 kez yoklamıştı. Peki ama Sındırgı’daki artçılar ile Simav’ın sık sık hissettirdiği depremselliğinin ardında ne yatıyor? Simav için daha büyük bir sismik aktiviteden söz etmek mümkün mü?Gazi Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi, Afet Yönetimi Uzmanı Doç. Dr. Bülent Özmen, Simav’da yaşananları ve yaşanabilecekleri tüm detaylarıyla Milliyet.com.tr’ye anlattı. FAYLAR BİRBİRİNE İZİN VERMİYOR! ‘ENERJİYİ BOŞALTMAYA ÇALIŞIYOR’ Bundan 49 gün önce, Simav Fayı’nın batı ucunda, merkez üssü Sındırgı olan 6.1 büyüklüğünde bir deprem meydana geldi. 1 kişinin yaşamını yitirdiği bu sarsıntının ardından bölgede 4 ila 5 büyüklüğü arasında değişen çok sayıda deprem kaydedildi, burada yaşayanlar da sık sık artçıları hissetti. 28 Eylül'de ise her zamankinden daha güçlü hissedilen bir başka deprem yaşandı. Bu kez merkez Sındırgı değildi. Ancak ilk anda meydana gelen sarsıntının, Sındırgı depreminin artçısı olduğu düşünüldü. Oysa bölge, neredeyse her 10 ila 15 yılda bir yıkıcı depremlerle yüzleşen bir geçmişe sahipti. Çünkü Ege Bölgesi, çok sayıda aktif fay zonu üzerine kurulmuş kentlere ev sahipliği yapıyor. Üstelik bu yerleşimlerin bazıları bugün antik kent statüsünde olsa da geçmişte, tıpkı günümüzde olduğu gibi önemli merkezlerdi. Peki, şehirleri yerle bir eden, ilçelerin taşınmasına neden olan depremlerin ve dinmeyen artçıların yaşandığı Sındırgı’da neler oluyor?Doç. Dr. Bülent Özmen birbirine ‘bariyer olan fayları’ şöyle anlattı: Alıntı Metni DAHA GENİŞ ALANI ETKİLEDİ! SICAK SU YÜZEYE YAKLAŞIYOR Depremin büyüklüğünün yanı sıra derinliği de pek çok kişinin merak ettiği bir diğer önemli konu. Derinliğin az ya da fazla olmasının, depremin hissedilme şiddeti üzerindeki etkisini araştıranlar karşısında şu temel kuralı buluyor: “Depremin derinliği ne kadar azsa daha dar alanda o kadar şiddetli hissedilir, derinliği ne kadar fazlaysa daha geniş alanda daha az hissedilir.” Sındırgı ve Simav’da aylardır yaşanan sismik hareketlilik de bu kural çerçevesinde değerlendiriliyor. Türkiye’de meydana gelen depremlerin tamamı, 'sığ deprem' sınıfına giriyor. Çünkü bilimsel olarak 60 kilometreye kadar olan derinlikte gerçekleşen depremler sığ kabul ediliyor. Bu yüzden, Sındırgı ve Simav’daki gibi odak noktası 10 kilometre ya da daha az derinlikte bulunan depremler, yüzeyde çok daha şiddetli hissediliyor. Üstelik bu bölge, birçok aktif fayın kesiştiği bir noktada yer alıyor. Bu da yer kabuğundaki çatlaklardan çıkan termal suların yeryüzüne ulaşmasını sağlıyor. Söz konusu termal kaynaklar, yıllardır bölge turizmi için önemli bir cazibe merkezi oluşturuyor. Peki ama, depremlerin yüzeye bu kadar yakın olmasının, termal sularla nasıl bir bağlantısı var?‘Bölge kuzey-güney yönünde genişliyor' diyerek ‘derinlik’ detayını açıklayan Doç. Dr. Bülent Özmen ‘Santorini’ye de değindi. Bulantıyla başlıyor, gaz ve frende pik yapıyor! Elektrikli araçlar 'MS'i yayıyor mu? "Bölgenin tektonik yapısına dair birçok önemli detay bulunuyor. Bazı uzmanlar, yer altındaki magmatik faaliyetlerin ve buna bağlı olarak gelişen hidrotermal (sıcak su) akışlarının da deprem aktivitesini artırabileceğini öne sürüyor. Bu görüşe göre, yer kabuğunda bulunan çatlak ve kırıklar, sıcak suyun hareketiyle daha da genişleyebiliyor. Magma doğrudan yüzeye çıkmasa da, yerin alt katmanlarında yüzeye yakın noktalara kadar ulaşarak üstteki kabuğa baskı uygulayabiliyor. Bu baskı, yeni kırıkların oluşmasına ve küçük ölçekli depremlerin tetiklenmesine neden olabiliyor. Bu çatlaklı bölgelerden de sıcak su akışları gerçekleşebiliyor. Bu nedenle tektonik hareketlerle birlikte 4 ila 5 büyüklüğünde, zaman zaman da büyüklüğü 5’i aşan depremlerin yaşanması mümkün hale geliyor. Benzer tartışmalar daha önce Santorini Adası’ndaki depremlerde de gündeme gelmişti, depremlerin kaynağının tektonik mi yoksa magmatik mi olduğu uzun süre tartışılmıştı. Nitekim hem yüksek tektonik gerilim barındıran hem de magmatik ve hidrotermal faaliyetlerin gözlemlendiği bölgelerde bu tür 'deprem fırtınaları' sıkça görülebiliyor. Ege Bölgesi'nin yer kabuğu yapısı da bu durumu destekler nitelikte. Türkiye’nin doğusuna kıyasla burada yer kabuğu daha sığ. Anadolu levhasının batıya doğru hareketi ve Afrika levhasının Ege’yi güneye doğru çekmesi sonucunda bölge, kuzey-güney doğrultusunda yılda yaklaşık 3,5 santimetre genişliyor. Bu genişleme, doğu-batı yönünde uzanan çok sayıda fayın oluşmasına neden oluyor. Çekme kuvvetlerin etkisi, levha kalınlığı ve inceliği de bunda bir etkendir diyebiliriz."- Doç. Dr. Bülent Özmen İSTANBUL'DAN DAHİ HİSSEDİLMESİNİN SEBEBİ NE? Pek çok kişi, deprem uygulamaları aracılığıyla bulunduğu yerden sarsıntıyı hissettiğini bildirdi. Bu ihbarların önemli bir kısmı, Kütahya’daki depremin İstanbul’da bile hissedildiği yönündeydi. Peki ama, derinliği bu kadar az olan, dolayısıyla yalnızca dar bir alanda etkili olması beklenen bir deprem, nasıl olmuştu da İstanbul’dan dahi hissedilmişti? Doç. Dr. Bülent Özmen bunu şöyle açıkladı: Alıntı Metni Depremi hissettiğini bildiren kişilerin konumları ‘BÜYÜKLÜĞÜ 7’YE VARAN DEPREMLER GÖRÜLEBİLİR’ Dün meydana gelen 5.5 büyüklüğündeki deprem, konum açısından değerlendirildiğinde en çok Simav, ardından sırasıyla Hisarcık, Emet, Pazarlar ve Şaphane ilçeleri dikkat çekiyor. Bölge, geçmişte de merkez üsleri bu ilçeler olan depremlerle defalarca sarsılmıştı. Kütahya ve çevresinde bugüne kadar kayda geçen önemli depremler arasında 1928’de Emet 6.2, 1944’te Şaphane 6.2, 1970’te Çavdarhisar’da 5.9 ve 2011’de Simav’da 5.9 büyüklüğündeki sarsıntılar öne çıkıyor.Peki, gelecekte de bu bölgede deprem üretme potansiyeli olan faylar var mı?Doç. Dr. Bülent Özmen bu sorunun yanıtını vererek sözlerini şöyle noktaladı: "MTA tarafından yayımlanan diri fay haritasına bakıldığında, fayların özellikleri, uzunlukları ve geçmişte ürettikleri depremlerin büyüklükleri dikkate alındığında, bölgede 6.5 hatta 7 büyüklüğüne ulaşabilecek deprem üretme potansiyeline sahip faylar bulunduğu görülüyor.2011 yılında Simav’da meydana gelen 5.9 büyüklüğündeki deprem de bu potansiyelin bir göstergesiydi. Sadece birkaç örnek üzerinden dahi değerlendirildiğinde, AFAD’ın yayımladığı Türkiye Deprem Tehlike Haritası’nda da açıkça görüldüğü gibi bölgede bu büyüklükteki depremlerin yaşanması şaşırtıcı değil. Yani bu depremlerin beklenen depremler olduğunu çok rahatlıkla söyleyebiliriz. Tek bilinmeyen ise bu depremlerin ne zaman gerçekleşeceği.Bugün meydana gelen depremin ise, normal atımlı Naşa Fay Zonu üzerinde oluştuğu tespit edilmiştir." Fenerbahçe - Antalyaspor maçında penaltı kararı doğru mu? 'Vermese VAR karışamazdı'